Аҟәа. Рашәарамза 12, 2024 шықәса. Аԥсныпресс.  Амҽыша, рашәарамза 16 рзы, аԥсылманцәа Қәырбан-Баирам ныҳәа азгәарҭоит. Ари амш Аԥсны ныҳәатә мшны иԥхьаӡоуп.

Аҟәа. Рашәарамза 12, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Владимир Путин Урыстәыла Амш идиныҳәалеит.

Адныҳәаларатә шәҟәаҿы ахәҭакахьала иҳәоуп:

«Ҳаҭыр зқәу Владимр Владимир-иԥа!

Гәык-ԥсык ала ишәыдысныҳәалоит аҳәынҭқарратә ныҳәа хада  - Урыстәыла Амш!

Урыстәыла - зқьышықәсалатәи аҭоурых змоу хыԥхьаӡара рацәала ажәларқәа, акультурақәа, адинхаҵарақәа еидызкыло тәыла дуӡӡоуп. Абри аныҳәамш аҽны атәыла аҿацәқәа зегьы рыҟны ибеиоу аҭынха абеиарақәа азгәарҭоит.  Урыстәыла дарбан тәылауаҩзаалак иуалны идуп - Аԥсадгьыл амчра аиқәырхареи аихаҳареи, хәы змаӡам аҵасқәа рыхьчара.

Аҟәа. Рашәарамза 11, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны Жәлар Реизара-Апарламент Аиҳабы Лаша Ашәба, Апарламент Аиҳабы ихаҭыԥуаҩ Асҭамыр Аршба, акультуреи аҿари аспорти русқәа рзы апарламенттә Еилакы ахантәаҩы Венори Бебиа, аграртә политикеи аԥсабаратә ресурсқәеи аекологиеи рзы апарламенттә Еилакы ахантәаҩы ихаҭыԥуаҩ  Демур Гогиа, рашәарамза   12 рзы иалаго  Жә-ҳәынҭқаррак зҵазкуа Аҳәынҭқаррабжьаратәи Аидгыла (БРИКС) атәылақәа Рыхәмаррақәа раартра алахәхаразы Казань ақалақь инеит.

Аҟәа. Рашәарамза 11, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Иахьа Аԥсни Урыстәылеи ргәабзиарахьчара Аминистррақәа рхаҭанакцәа авидео-конференциа-аимадара арежим ала реилацәажәара мҩаԥысит. Аԥсны агәабзиарахьчара аминистр Едуард Быҭәбеи Урыстәыла агәабзиарахьчара аминистр ихаҭыԥаҩ, астатс-маӡаныҟәгаҩ Олег Салагаи, иара убас Аԥсни Урыстәылеи ргәабзиарахьчара Аминистррақәа апрофилтә ҟәшақәеи адепартаментқәеи рнапхгаҩцәа ихадоу азҵаарақәа жәпакы ирылацәажәеит. Урҭ рхыԥхьаӡараҿы иҟоуп:

Аҟәа. Рашәарамза 11, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥснытәи аспортсменцәа Жә-ҳәынҭқаррак зҵазкуа Аҳәынҭқаррабжьаратәи Аидгыла (БРИКС) атәылақәа Рыхәмаррақәа рылахәхаразы Ҭаҭарсҭанҟа амҩа иқәлеит.

Аспорттә делегациа амҩахь рынаскьагара азы Ахақәиҭра Ашҭа ахь инеит атәыла аԥыза-министр актәи ихаҭыԥуаҩ, афымцамчи атранспорти рминистр Џьансыхә Нанба, аԥыза-министр ихаҭыԥуаҩ, афинансқәа рминистр Владимир Делба, аистициа аминистр Анри Барцыц, атуризм аминистр Ҭемраз Хьишба, ақыҭанхамҩа аминистр Беслан Џьопуа, аспорт аветеранцәа, аспортсменцәа рыуацәа, ауаажәларра рхаҭарнакцәа.  

Атәыла аԥыза-министр актәи ихаҭыԥуаҩ, афымцамчи атранспорти рминистр Џьансыхә Нанба атәыла анапхгара ахьӡала аспортсменцәа ари акыр зҵазкуа амш рыдиныҳәалеит.

«Ари аспорттә усмҩаԥгатә адунеитә ҩаӡара змоу ауп. Атәыла анапхгара алшарақәа рыла, Аԥсны аҿари аспорти русқәа рзы Аҳәынҭқарратә Еилакы ҳмилаҭтә еизгоу акоманда ахәмаррақәа рахь рышьҭразы алшара аиуит. Ҳара ҳазгәдууп шәара арҭ ахәмаррақәа шәахьрылахәхо. Агәра ганы ҳаҟоуп аихьӡара бзиақәа шаашәырԥшуа», - ҳәа инаҵшьны иазгәеиҭеит Џьансыхә Нанба.

Џьансыхә Нанба рашәарамза 12 инаркны 23-нӡа Казань ақалақь аҿы имҩаԥгахо, 97 тәыла рҟынтәи 5000-ҩык рҟынӡа аспортсменцәа злахәараны иҟоу,  27 дисциплина  ала аицлабрақәа ахьымҩаԥгахо жә-ҳәынҭқаррак зҵазкуа Аҳәынҭқаррабжьаратәи Аидгыла (БРИКС) атәылақәа Рыхәмаррақәа иаҵоу аҵакы ахадара азгәеиҭеит.

«Асимволтә ҵакы аҵоуп Ареспублика Аԥсны атәылақәа рпарад ахьаанартуа. Ҳара ҳлегендартә шьапылампыласҩы, Асовет Еидгыла Ахраҿа згахьаз, Асовет Еидгыла ачемпион Ахра Цәеиба абираҟ шьҭыхны аспортсменцәа рпарад ааиртуеит.  Сара агәра ганы сыҟоуп шәара шәзы рашәарамза 12 рзы аԥсҭазаара иҿыцу аетап шалаго, шәара зегьы шәфырхацәаны шәыԥсадгьыл ахь шәшыхынҳәуа», - ҳәа иҳәеит Џьансыхә Нанба.

Аԥсны аҿари аспорти русқәа рзы Аҳәынҭқарратә Еилакы ахантәаҩы Ҭарашь Ҳагба аспортсменцәа ақәҿиарақәеи аманшәалареи рзеиӷьаишьеит.

«Ақәҿиарақәеи аманшәалареи шәзеиӷьасшьоит зегьы. Арҭ ахәмаррақәа рҿы ҳтәыла ахьӡ ҭызго аихьӡарақәа аашәырԥшааит», - ҳәа иҳәеит иара.

Асоветтә, аԥсуа спортсмен, зхы иақәиҭу аиқәԥаҩ, европеи Асовет Еидгылеи рчемпион Рашь Хәытаба ари амш Аԥсны иазыԥшиижьҭеи крааҵуан ҳәа иазгәеит. «Ҳара еилаҳкаауазароуп ас еиԥш идуу аспорттә усмҩаԥгатә аҿы Аԥсны аҳәынҭқарратә бираҟ иаҵагыланы ақәгылара ахьалыршахаз иаҵоу аҵакы атәы. Ари ҳара зегьы ҳзы, ҳҳәынҭқарра азы ҭоурыхуп. Ҳара иаҳҭахуп ҳделегациа аԥсуара апринципқәа ирықәныҟәаны излауа ала ибзиаӡаны рхы аадырԥшырц ахәмаррақәа рҿы. Ақәҿиарақәа шәзеиӷьасшьоит ахьыбҿар!», - ҳәа иҳәеит иара.

Аҟәа. Рашәарамза 11, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Севастопольтәи аҳәынҭқарратә Университет археологцәа жәларбжьаратәи аӡаҵаҟа-рхеологиатә експедициа аилазаараҿы имҩаԥгаз археологиатә ҭҵаарақәа ирылҵшәаны Аҟәатәи ашыцәаҟны ирбеит абжьарашәышықәстәи аамҭахәҭа иаҵанакуа ажәытә ргыламҭа ахыжәжәарақәеи антикатә амкьаҭқәеи, ҳәа РИА Новости ахь адырра ҟанаҵеит аҵараиурҭа апресс-маҵзура.

Севастопольтәи аҳәынҭқарратә Университет археологцәа Амшын Еиқәа аҿы ажәытә ргыламҭа ахыжәжәарақәа рыԥшааит.  

 Иҷыдоу аппаратура ахархәарала аӡхәыҵалаҩцәа адыԥхьаланы археологцәа  рашәарамза-ԥхынҷәынмза, 2023 шықәса рзы, Гәдоуҭеи Аҟәеи рӡымҽхак иахьаҵанакуа 1 метрак инаркны 60 метра рҟынӡа аӡы аҵаулараҿы акультуратә ҭынәа аобиект аҟзаара азы аҭҵаарақәа мҩаԥыргеит.

Археологцәа ргәаанагарала, еиҳа аинтерес зҵоу аԥшаамҭа Аҟәатәи ашыцәаҟны, Басла аӡиас  аӡалаларҭа аҿы ирбеит. Араҟа иҟазар алшон ажәытәӡатәи ақалақь Диоскуриа, ҳәа адырра ҟаиҵеит аҭоурыхҭҵааратә наукақәа ркандидат, Ставропольтәи аҳәынҭқарратә Университет акафедра адоцент, Урыстәылатәи Анаукақәа Ракадемиа мрагылараҭҵаара Аинтитут ҟрымтәи аҭҵаарақәа Рцентр анапхгаҩы Виктор Лебедински. Уи ишаҳзеиҭеиҳәаз ала, Баслаҭа аӡиас Аҟәатәи ашыцәа иахьалало 2,4 метра аҵаулараҟны иԥшаан ихыргьежьаау аргыламҭа ахыжәжәарақәа. Агәаанагара ыҟоуп аҭӡы иадҟаҵалаз абаашқәа ракәзар ҟалап ҳәа.

Аҟәа. Рашәарамза 11, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Рашәарамза 10 рзы Аԥсны аҿари аспорти русқәа рзы Аҳәынҭқарратә Еилакы аҿы Жәларбжьаратәи арена аҿы аихьӡарақәа аазырԥшыз аԥснытәи аспортсменцәа рыдкылара мҩаԥысит.  

Аҳәынҭқарратә Еилакы ахь ааԥхьара рырҭеит Урыстәыла Аԥхьахәгара аҿы араӡнытә аԥхьахә зауз, таитәи абокс азы Алада Урыстәылатәи Афедералтә Округ Аԥхьахәгара аҿы аиааира згаз Кристина Беииа, абокс азы Урыстәыла Аԥхьахәгара аҿы аиааира згаз Сандро Цымцба, таитәи абокс азы Урыстәыла Аԥхьахәгара аҿы араӡны медал занашьаз Сандро Ҵәыџьба, кикбоксинг азы Алада Урыстәылатәи Афедералтә Округи Нхыҵ-Кавказтәи Афедератә Округи  Раԥхьахәгара аҿы аиааира згаз Улиана Махонина, Урыстәылатәи Абаҩарҵәыра-спорттә Еиҿкаара «Спартак» ааӡамҭа, абоксиор Анри Зарданиа, Урыстәылатәи Арбџьармчқәа абокс азы атурнир аҿы аиааира згаз Данил Цаавеи Аинар Малиеи, зхы иақәиҭу аиқәԥара азы урыстәылазегьтәи атурнир аҿы аиааира згаз Вахтанг Акаба, Dagestan Wild Trail 2024 аҿы араӡнытә аԥхьахә згаз Дамеи Конџьариа, Алада Урыстәылатәи Афедералтә Округ Аԥхьахәгара аҿы аиааира згаз, абокс азы Урыстәыла Аԥхьахәгара аҿы аџьазтә медал занашьахаз  Едгар Депелиан.

Аҟәа. Рашәарамза 10, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. /Фаина Кондратиева, Аԥснымедиа/. Ҩажәижәаба шықәса раԥхьа, рашәарамза 10, 1994 шықәса рзы ашьапылампылтә Клуб «Ерцахә» раԥхьатәи аофициалтә матч мҩаԥысит.    Убри амш инаркны акоманда ирласны ашьапылампылтә олимп ахь инаӡо иалагеит. Ашьапылампыл аветеранцәа руаӡәы иажәақәа рыла, шықәсақәак рыла, аиндаҭлҩцәа очамчыраа рыцыхәмарра иацәшәо иҟалеит. Аклуб раԥхьатәи ахәмарыҩцәа иреиуоу, ашьапылампыл азы Аԥсны зҽаԥсазтәыз азыҟаҵаҩ Рамин Киут аклуб раԥхьатәи ашықәсқәа шигәалашәо атәы еиҭеиҳәеит:

«Аибашьра еилгеит. Очамчыраа еизаны ашьапылампылтә команда аԥырҵарц рыӡбеит. Аидеиа зтәыз уаанӡа еицырдыруаз ашьапылампыласҩы Валери Делба иоуп, иуҳәар алшоит иара иоуп аклуб «Ерцахә» аԥҵаҩыс иҟалаз ҳәа. Ахәыҷтәы шьапылампыл аибашьра ашьҭахь Очамчыра ақалақь аҿы  –  ари абаҩхатәра злаз аиҿкааҩ, ахәыҷтәы команда аԥиҵарц азы араион ашколқәа зегьы еимыздаз   Заур Делба ибзоуроуп.  Аклуб аԥҵара азы аидеиа шышьақәырӷәӷәахаз еиԥшҵәҟьа аусура еилашуа иалагеит. Ақалақь иалан автобус, ахәмарыҩцәа еизго. Аԥхьанатә ҳара ҩынҩажәаҩык ҳаҟан, аха нас акоманда агәыцә аанхеит. Ашьапылампыласыҩцәа даарывагылеит усҟан араион ахадас иҟаз Баҭал Тапаӷәуагьы.  Акоманда дацны иара есыхәылбыҽха адәы даақәланы иҽазыҟаиҵон. Баҭал Москва иҟоу аԥсуа диаспора ахь ацхырааразы аҳәара ҟаиҵеит. Ҳара иаҳзаарышьҭит ҩ-комплектк зеиӷьаҟам аформақәа, аибашьра ҟалаанӡагьы зеиԥш ҳамамыз абутсқәа.  Адиаспора иҳарҭаз ацхыраара иабзоураны ҳара ҳхы инаркны ҳшьапаҟынӡа ҳаилаҳәан».

Аҟәа. Рашәарамза 10, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Рашәарамза 10 рзы Аҟәа ақалақь Аҳабла Ҿыц абыргцәа Рхеилак Жәлар Реизара-Апарламент адепутат Асҭамыр Герхьелиа ицны аҳабла ахәыҷбаҳчақәа ирҭааит.  

Дара ахәыҷбаҳчақәа рҿы иҟоу аҭагылазаашьа рбеит, ахәыҷқәа аԥсуа бызшәа шырдыруа еилыркааит.

Абыргцәа иазгәарҭеит аҳәынҭқарратә бызшәа аҿиаразы аспециалистцәеи ауаажәлари рылшарақәа реидкылара, аҳәынҭқарратә бызшәа аԥсҭазаара аусхкқәа зегьы рҿы ахархәара шхымԥадатәиу азгәарҭеит.  Аҳабла Ҿыц абыргцәа Рхеилак ахада Рудик Герзмаа абыогцәа ашколнӡатәи аусбарҭақәа рпедагогикатә еилазаара ахатәы бызшәа апопулиаризациа аус аҿы ацхыраара рыҭара иазхиоуп, избан акәзар, иахьатәи ахәыҷқәа ҳтәыла уаҵәтәи аԥеиԥш ауп ҳәа иазгәеиҭеит. 

«Ахәыҷқәа рааӡара ашьаҭа акуеит аҭаацәара рҿы. Ҳара ҳазхиоуп аҭаацәа рыҿцәажәара, урҭ рхатәы бызшәала рхәыҷқәа ирацәажәаларц рабжьгара. Аглобализациа даара ирласны ҳааигәа-сигәа иҟоу зегьы амҽханакуеит, аха уи иаанагаӡом ҳара «Ҳаԥсуара» ҳхашҭыроуп, ҳажәлар, ҳазхылҵыз ҳабацәеи ҳабдуцәеи  рҵасқәеи рқьабзқәеи рытрадициақәеи ҳхашҭыруп ҳәа.  Ҳара дарбаназаалак зегьы рыхдырра аҟынӡа инаҳгалароуп Аԥсадгьыли ахатәы бызшәеи иреиҳау акагьы шыҟам», – ҳәа инаҵшьны иазгәеиҭеит Аҳабла Ҿыц абыргцәа Рхеилак ахада Рудик Герзмаа.

Аҟәа. Рашәарамза 10, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Евразиеи Африкеи рыжәларқәа Алитературатә хеилак аҿы Ареспублика Аԥсны  ахьӡала дықәгылоит ашәҟәыҩҩы, Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа Рассоциациа амаӡаныҟәгаҩ Владимир Делба. Аԥсны ашәҟәыҩҩцәа, И.Папасқьыр ихьӡ зху Аԥсны Амилаҭтә библиотека, Москватәи аԥсуа диаспора Алитературатә Хеилак имҩаԥнаго  еиуеиԥшым аусмҩаԥгатәқәа рхы аладырхәуеит.

2023 шықәса рзы Ассамблеиа Алитературатә Хеилак ашьаҭалеи аҳәаақәа ирҭагӡаны иаԥҵан Адунеизегьтәи ашәҟәыҩҩцәа Реиҿкаара WOW (World organization of writers). Уи раԥхьатәи аконгресс мҩаԥысит Нигериа аҳҭнықалақь Абуџа ақалақь аҿы.

2024 шықәсазы Аиҿкаара иазԥхьагәанаҭаз аусмҩаԥгатәқәа иреиуоуп апоезиатә флешмобқәа рцикл «Адунеизегьтәи алитература аклассикцәа» («Классики мировой литературы»).

Ацикл аҿы аԥхьа иҟоуп афлешмоб «Адунеи ашәҟәыҩҩцәа адунеи ажәларқәа рбызшәақәа рахь ииагоу А.С.Пушкин иажәеинраалақәа ирыԥхьоит» (Писатели мира читают стихи А. С. аамҭак ала офлаини онлаини аформатқәа рыла имҩаԥысит. Ассамблеиа аконференцзал аҿы еизеит афлешмоб иалахәыз – ашәҟәыҩҩцәа, ауаажәларратә усзуҩцәа, москватәи аҵараиурҭақәа рыстудентцәа, распирантцәа. Урҭ рхыԥхьаӡараҿы дыҟан апоет, аҵарауаҩ, ЮНЕСКО  Абзиара агәҭакы ацҳаражәҳәаҩ Алеқсандра Очирова, Ареспублика Ҭаҭарсҭан жәлар рартист Едуард Трескин, Ареспублика Кыргысҭан аҟынтәи Алитературатә Хеилак алахәыла Жанна Сабаева, апоет, аиҭагаҩ  Виачеслав Куприианов, Анталиа иҟоу Жәларбжьаратәи аурыс школ анапхгаҩы Лиубовь Дукельскаиа, Ассамблеиа алитературатә проектқәа ркоординатор Игорь Шпынов.