Аҟәа. Хәажәкырамза 27, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. /Алеқсеи Шамба, Ельвира Горзолиа/. Адунеизегьтәи атеатр Амш — адунеи зегьы аҿы есышықәса, хәажәкыраза 27 рзы иазгәарҭо атеатр аусзуҩцәа зегьы ринтернационалтә занааҭтә ныҳәа ауп.  Ари ахҭыс традициала ишьақәгылаз иаку адевиз: «Атеатр ажәларқәа рыбжьара аҭынчра арӷәӷәареи аилибакаареи рхархәага аҳасабала еиԥш» ауп. Аныҳәа азгәарҭоит арежисиорцәа, адраматургцәа, актиорцәа, атеатралтә критикцәа, апродиусерцәа, уҳәа зыԥҭазаара атеат иадызҳәалаз зегьы. Адныҳәаларақәа рыдыркылоит зыда иагьа игениалзаргьы аспектакль зыҟамло ауаа: аибыҭаҩцәа, арлашаҩцәа, абжьырежиссиорцәа, асахьаҭыхыҩцәа, адекораторцәа, абилеҭдкылаҩцәа, амаҭәакнаҳаҩцәа (амаҭәахьчаҩцәа). Атеатралтә ҟазара абзиабаҩцәа рзы «Атеатр Амш» убасҵәҟьа иныҳәамшны иҟоуп, избан акәзар ари амш инамаданы «акультура аныхабаақәа» рҿы еиҿкаахоит еиуеиԥшым аныҳәатә усмҩаԥгатәқәа, атеатралтә фестивальқәа, театрқәк рҿы ҷыдала ари амш азы аспектакль ҿыцқәа раԥхьарбарақәа мҩаԥысуеит.  Азанааҭныҳәа аламҭалазы Аԥсны атеатрқәа ԥшьба рнапхгаҩцәа ааигәатәи аамҭақәа рзы ирымоу аусуратә планқәа ирылацәажеит, иара убас артистцәеи ахәаԥшцәеи атеатр Амшныҳәа рыдырныҳәалеит.

Самсон Ҷанба ихьӡ зху Аԥснытәи Аҳәынҭқарратә драматә театр адиректор Хада Алхас Ҷолокәуа иажәақәа рыла, хәажәкырамза 27 рзы ахәаԥшцәа идырбахоит Антон Чехов еихьӡылоу ипиеса ала арежиссиор қәыԥш Бенар Ақаҩба иқәиргылаз аԥхьарбаратә спектакль «Саншьа Иуана» («Дядя Ваня»). Ҳазҭоу ашықәс азы атеатр Уфа ақалақь аҿы имҩаԥысраны иҟоу Жәларбжьаратәи атеатралтә фестиваль алахәхара азԥхьагәаҭоуп.  Уи иара убас рхы аладырхәраны иҟоуп Урыстәыла, Ҟазахсҭан, Узбекьысҭан, Ҭырқәтәыла, уҳәа егьырҭ атәылақәа рҟынтәи атеатрқәа жәпакы. «Башкириа аҳҭнықалақь ахь ҳара иаҳгоит арежиссиор Адгәыр Ақаҩба иқәиргылаз аспектакль «Акалҭеилымх» («Ловелас»)», – ҳәа иҳәеит атеатр адиректор. «Гәык-ԥсыкала Адунеизегьтәи атеатр Амш рыдысныҳәалоит Самсон Ҷанба ихьӡ зху Аԥснытәи Аҳәынҭқарратә драматә театр аҿы амаҵ зуа зегьы реиԥш, Фазиль Искандер ихьӡ зху Аурыс драматә театр, Аԥснытәи Аҳәынҭқарратә аҿар ртеатр, Шәарах Ԥачалиа ихьӡ зху  Ҭҟәарчалтәи Аҳәынҭқарратә акомедиа атеатр рҟынтәи ҳколлегацәагьы. Зыԥсҭазаара зегьы асцена иазызкыз зегьы ақәҿиаақәеи аманшәалареи рзеиӷьасшьоит», – ҳәа иазгәеиҭеит Алхас Ҷолокәуа. Уи игәаанагарала, ари амш аҽны акырӡа аанагоит акыр шықәса инеиԥынкыланы қәҿиара дула Асовет Еидгыла иреиӷьу атеатралтә плошьадкақәеи уи анҭыҵгьы  аԥснытәи атетралтә ҟазара ӡырызгоз  аиҳабацәа рабиԥара иаҵанакуа артистцәа ҳаҭырла ргәалашәара.  Уи иара убас ааигәа Аԥсуа театр ахь усураҳәа иааз аҿар дрыдныҳәалеит. «Сара агәра згоит урҭ аԥеиԥш бзиа шроуа, иреиӷьу арольқәагьы раԥхьаҟа ишырзыԥшу. Дара зегьы аҟыбаҩ злоу уаауп, ҳара ҳтеатр урҭ ирызгәдузар ауеит», –  ҳәа иҳәеит иара.

Шә.Ԥачалиа ихьӡ зху Ҭҟәарчалтәи аҳәынҭқарратә акомедиа атеатр. Атеатр аԥҵан 1955 шықәсазы. Актәи аԥхьарбараны иҟалеит аԥсуа актиор дуӡӡа, арежиссиор, адраматург, Асовет Еидгыла жәлар рартист Шарах Ԥачлиа икомедиа «Ачара ду». Адраматург иԥсҭазаара даналҵ ашьҭахь  атеатр уи ихьӡ ахырҵеит. Атеатр адиректор Адамыр Гәынба ишазгәеиҭаз ала, аусура аҿы аиҳарак ахшыҩзышьҭра зырҭо аколлектив Аԥсны аҩныҵҟа агастрольқәа рымҩаԥгара. «Қәҿиара дула имҩаԥысуеит кыргызтәи адраматург Мара Баиџьиева лыпиеса ала  арежиссиор Сырбеи Сангәлиа иқәиргылаз аспектакль «Хәылбыҽхак асабша». Хәажәкырамза  29 рзы уи арбара мҩаԥысраны иҟоуп Аԥснытәи аҳәынҭқарратә Университет  аҿы», – ҳәа иҳәеит иара. Адамыр Гәынба иажәқәа рыла, агастрольқәа ахәыҷқәеи ахбыџқәеи рганахьала атеатрлтә ҟазара ахь ринтерес аизҳара аадырԥшуеит. «Ҳара хымԥада уи аусура аҿы ҳасаб азаҳуеит. Уажәы уи арежиссиор Алхас Шамба ила аԥсуа шәҟәыҩҩы Шьоҭа Ҷкадуа ирҿиамҭақәа руак ала ахәыҷтәы спектакль ақәыргыларазы  аиқәшаҳаҭра бжьаҵоуп», – ҳәа иҳәеит иара. Ааигәатәи аамҭа азы лаҵарамза 20 рзы иԥсы ҭазҭгьы 110 шықәса зхыҵуаз Асовет Еидгыла жәлар рартист Шәарах Ԥачалиа ииубилеи иазку агәалашәаратә усмҩаԥгатә амҩаԥгара азԥхьагәаҭоуп. Актиорцәеи ахәаԥшцәеи рахь ихы рханы, Адамыр Гәынба атеатралтә ҟазара ианакәызаалакгьы абжьааԥнызаара адҵреи аиаша шьахәла аилкаареи рҿы хадара злоу ацхыраара ҟанаҵоит. «Шәадныҳәалаз атеатр Амш! Шәыԥсҭазаараҿы еиҳахааит агәырӷьара зцу ахҭысқәа, агәеизҳара, аныҳәақәа, шәҟазара ҳаҭыр-пату ақәызҵо ахәаԥшцәа! Арҿиареи  аҳаракыра ҿыцқәа рахь анаӡаразы агәацԥыҳәареи!», – ҳәа азеиӷьашьара ҟаиҵеит Ҭҟәарчалтәи атеатр анапхгаҩы.

Аԥснытәи Аҳәынҭқарратәи аҿар ртеатр. Атеатр арепертуар аҿы иҟоуп аиҳарак ала Шекспир ирҿиамҭақәа рыла еилоу аклассика еиԥш, аԥсуа авторцәагьы уахь иналаҵаны, ҳаамҭазтәи авторцәа рырҿиамҭақәагьы. Ҳазҭоу ашықәс ажьырныҳәамзазы Урыстәылантәи иааз арежиссиор   Наталиа  Николаева Алеқсандр Вампилов еихьӡыло ипиеса ала аспектакль «Аԥеиҳабы» ықәлыргылеит.  Наталиа Николаевеи аҿар ртеатри аусеицуаа рыбжьоуп 2018 раахыс, аспектакль атруппеи лареи иҭрыжьит аспектакльқәа В. Шекспир ипиеса ала  «Ахамаԥышәа лыбжьара» («Укрощение строптивой»),  Е. Шварц ипиеса ала «Аҳ ҟьантаз» («Голый Король»). Рашәарамза анҵәамҭазы Урыстәылатәи арежиссиор Викториа Печерникова афранцыз драматург Жан Ануиа итрагедиа «Антигона» ықәлыргылараны иҟоуп.  Иара убас сынтәа иазԥхьагәаҭоуп арежиссиор Есма Џьениа лыспектакль ақәыргылара, аха автори конткретла апиесеи макьаназы ишьақәырӷәӷәаӡам. Ашықәс анҵәамҭазы ахәаԥшыҩ қәыԥшцәа рзы традициала иқәыргылахоит ашықәсҿыцтәи алакә. Аҿар ртеатр адиректор Аслан Еныкь атеатр аусура ахырхарҭақәа руак асцена аҿы акыр аамҭа идырбахо аспектакльқәа рырҿыца иазкуп, иаагозар, Едуардо де Филиппо иџьашьаху икомедиа   «Ауаҩи аџьентльмени» («Человек и джентльмен»), араҟа ицәырҵраны иҟоуп адекорациа ҿыцқәеи акостиумқәеи.  Аслан Еныкь атеатр Аԥсны аҩныҵҟа агастрольқәа азԥхьагәаҭоуп ҳәа иазгәеиҭеит, Нхыҵ Кавказҟа агастроль ҳасабла ацаразы агәҭакқәагьы ыҟоуп.  «Арепертуар макьаназы ишьақәыргылаӡам, адкылара назыгӡо агани ҳареи аиҿцәажәарақәа ҳабжьоуп. Агәыӷра ҳамоуп зегьы шьахәла имҩаԥысып ҳәа», - иҳәеит иара.  Иара убас, сынтәа иаразнак акыр зҵазкуа ҩ-рыцхәк азгәарҭараны иҟоуп – Аҿар ртеатр жәа-шықәса ахыҵреи Аԥсны жәлар рартистка, атеатр аԥҵаҩы, асахьаркыратә напхгаҩы Софа Хьынтрыгә-иԥҳа Агәмаа  лиубилеи. Убри аҟнытә ари ҩбаны иҟоу аиубилеи инарҭбааны азгәаҭара азԥхьагәаҭоуп. «Аԥсны аус зуа атеатрқәа ԥшьба рҟынтәи сколлегацәеи ҳтәыла аҿы еиԥш аҳәаанырцәгьы асцена аҿы аусура иадҳәалоу зегьи срыдныҳәалар ҭахуп.  Актиорцәа еихсыӷьра змам анапеинҟьарақәа, иҿыцу аспектакльқәеи аинтерес зҵоу арольқәеи рзеиӷьасшьоит», – ҳәа иҳәеит Аслан Еныкь.

Аҟәа. Хәажәкырамза 27, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Ироуз аоперативтә информациа ахархәарала имҩаԥгаз аоператив-ԥшааратә усмҩаԥгатә иалҵшәаны, хәажәырамза 26 рзы Аԥсны Аҳәынҭқарратә ҳазалхратә Еилакы аусзуҩцәа Гагра араион аҩныҵҟатәи аусқәа Русбарҭа аусзуҩцәа рыцны имҩаԥыргызаоператив-ԥшааратә усмҩаԥгатәқәа ирылҵшәаны ахатәы ҩны агәраҵа аҿы ирыԥшааит уи азы ҷыдала иҟаҵоу аҭрақәа ирҭаз акриптовалиута арҳара иазку аппаратқәа фба.  

Аҟәа. Хәажәкырамза 27, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Ханты-Мансиск ақалақь аҿы имҩаԥысуаз  Жәларбжьаратәи акинофестиваль «Дух огня» аҿы зыдгалара мҩаԥгаз аԥснытәи арежиссиор Наур Гармелиа ифильм «Аҵыхәтәантәи ахәԥса» («Последняя цена») аконкурс «Российские дебюты» аҿы арежиссиор Алеқсандр Веледински напхгара зиҭоз ажиури аӡбамҭала атриумф аиуит.

Адебиутант аусура аҿы аибашьра зыбжеиҳарак еиланарбгаз аԥсуа ақалақьк аҿы инхо, аҭиразы араса аазрыхуа аурыс ҭаацәара рыԥсҭазаашьа атәы  еиҭаҳәоуп. Дара ари абизнес ала абеиахара гәазыҳәараны ирымоуп, аха арҭ агәҭакқәа ҟалашьа амам.

«Аҵыхәтәантәи ахәԥса» аԥхьахәқәа ԥшьба аиуит: Сергеи Соловиов ихьӡ зху иреиӷьу атәышьҭратәылатә дебиуттә фильм азы априз «Золотая тайга», ахәаԥшцәа рыбжьыҭира аихшьаалақәа рыла ахәаԥшцәа ргәазыбылра априз «Цветы Таёжной надежды», Павел Лебешиов ихьӡ зху иреиӷьу аоператортә усура азы априз, иара убас иреиӷьу амузыка аус адулара азы.

Аҟәа. Хәажәкырамза 27, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Гагра араион аҩныҵҟатәи аусқәа Русбарҭа аусзуҩцәа Аҳәынҭқарратә шәарҭадара Амаҵзура араионтә ҟәша аусзуҩцәеи Аҳәынҭстандарт аусзуҩцәеи рыцны,  Гагра араион Бзыԥҭа ақыҭан атәылауаҩ Бганба Спартак Расим-иԥа инхарҭаҭыԥ иаҵанакуа абаҳча аҿы ирыԥшааит иагьимырхит 28 маининг-аппаратқәа.

Очамчыра араион аҩныҵҟатәи аусқәа Русбарҭа аусзуҩцәа Шармаҭ Асҭамыр Алхас-иԥа итәу, аус зуа амаининг-ферма рыԥшааит Очамчыра араион Мықә ақыҭан.  Акриптовалиута арҳара иазку 15 аппарат аҿыхны аканфискациа азун.  

Аҟәа. Хәажәкырамза 27,  2024 шықәса. Аԥсныпресс. Очамчыра араион Аӡҩыбжьа ақыҭан ҩ-еихагылак змаз ахатәы ҩны блит. Амцакра азы адырра Аԥсны Иҷыдоу аҭагылазаашьақәа рзы Аминистрра аҷаԥшьаратә ҟәша ахь иҟалеит   ашьыжь, 05 сааҭи  04 минуҭи рзы.   Амцарцәаҩцәа аҭыԥ ахь ианнеиз аамҭазы ахыбра зегьы амца амҽханакхьан.

Аҟәа. Хәажәкырамза 26, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа академик Шьоҭа Арсҭаа иԥсҭазаара дахьалҵыз инамаданы адышшылара ҟаиҵеит.

«Апрофессор, академик, афилологиатә наукақәа рдоктор, Аԥсны анаукақәа Ракадемиа актәи апрезидент, «Ахьӡ-Аԥша» аорден  I аҩаӡара акавалер Шьоҭа Арсҭаа иԥсҭазаара алҵра инамаданы иуацәеи иҭынхацәеи срыдышшылоит.

Шьоҭа Ҟасҭа-иԥа Анаукақәа Ракадемиа ахьтәы медал занашьоу раԥхьатәи аԥсуа ҵарауаҩ аԥсуа наука аҿы имыӡуа ишьаҭа аанижьит. Иара ахарахәыцреи зыжәлар гәыкала рзыҟазаареи рзы ҿырԥшны дыҟан. Шьоҭа Ҟасҭа-иԥа иԥсҭазаара алҵра – ҳтәыла анаукатә еилазаара зегьы азы харҭәаашьа змам цәыӡ дууп», - ҳәа иазгәаҭоуп Аҳәынҭқарра Ахада идышшыларатә шәҟәы аҿы.

Аҟәа. Хәажәкырамза 26, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Хәажәкырамза 26 рзы ииубилеи азгәеиҭоит Аԥсны иҟоу Аҷыдалкаатә зинмчы змоу Аахыҵ Уаԥстәыла Ацҳаражәҳәаҩ Олег Илиа-иԥа Боциев.  

Аԥсны адәныҟатәи аусқәа рминистр Инал Арӡынба Олег Боциев 70-шықәса ихыҵра инамаданы адныҳәаларатә шәҟәы дәықәиҵеит.  

Адныҳәалараҿы, ахәҭакахьала иазгәаҭоуп:

«Ҳаҭыр зқәу Олег Илиа-иԥа! 70-шықәса шәхыҵра инамаданы ишәыдышәкыл гәык-ԥсыкала иҟаҵоу адныҳәалара.

Шәара шәзанааҭдырра иҳараку аҩаӡареи адипломатиатә усура аҿы ишәымоу аԥышәа дууи ирыбзоураны, Аԥсны Аҳәынҭқарра аҿы еиԥш уи анҭыҵгьы аҳаҭырқәҵара шәҽаԥсашәтәит.

Аҟәа. Хәажәкырамза 26, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсуа ҵарауаҩ, афилологиатә наукақәа рдоктор, апрофессор, Аԥсны анаукақәа Ракадемиа академик, Аԥсны анаукақәа Ракадемиа актәи апрезидент, анаука ахырхарҭала Г.А.Ӡиаӡариа ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә премиа алауреат, «Ахьӡ-Аԥша» аорден I аҩаӡара акавалер Шьоҭа Касҭеи-иԥа Арсҭаа иԥсҭазаара алҵра инамаданы Аԥсны анаукақәа Ракадемиа апрезидент Зураб Џьапуа ихантәаҩрала аԥсыжра аиҿкааразы аҳәынҭқарратә Комиссиа аԥҵоуп.

Аҟәа. Хәжәкырамза 26, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа атерроризм цәгьашақә иузыҟоу аҳәынҭқаррақәа мыругаҵас рхы иадырхәоит. Абас  иҳәеит ажурналистцәа данрацәажәоз, Урыстәылатәи Афедерациа адәныҟатәи аусқәа Рминистрра аҿы «Крокус Сити Холл» иҟалаз атеракт аҟны иҭахаз ргәалашәара ахьӡала иаадыртыз агәаларшәагатә шәҟәы аҟны анҵамҭа ааныжьны.

«Атеракт хатә трагедиак аҳасабала иҳадаҳкылеит. Сара атерроризм закәу здыруеит, Аԥсны иҷыдоу амаҵзура сахагылан ианаамҭаз, иаартны иуҳәозар, ас еиԥш иҟоу ацәырҵрақәа еиҭа ҟалашьа амаӡам ҳәа ҳгәы иаанагон, аха иҟалаз ҟалеит. Сара агәра згоит иҷыдоу урыстәылатәи амаҵзурақәа ари аус аҟны хьаҵрак ҟарҵараны ишыҟам. Рыцҳарас иҟалаз, атерроризм цәгьашақә иузыҟоу аҳәынҭқаррақәа аус зуа мыругаҵас рхы иадырхәоит, абас ауп ишысыԥхьаӡо», - ҳәа иҳәеит Аҳәынҭқарра  Ахада.

Аҟәа. Хәажәкырамза 26, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аамҭала акультура аминистр инапынҵақәа назыгӡо Динара Смыр Аԥсны жәлар рартистка Виолетта Маан 85-шықәсатәи лиубилеи лыдылныҳәалеит. Динара Смыр артистка ашықәснҵыра дууи арҿиаратә усура қәҿиарала ацҵареи лзеиӷьалшьеит.

«Аԥсны акультура Аминистрра ахьӡалеи хаҭала сара сыхьӡалеи гәык-ԥсыкала ишәыдысныҳәалоит шәиублеи. Ишәзеиӷьасшьоит агәабзиара, агәамч, арҿиаратә қәҿиарақәа. Шәара шәырҿиаратә усура Аԥсны еиԥш уи анҭыҵгьы еицырдыруеит. Шәара шықәсырацәа инеиԥынкыланы ахәаԥшцәа зеиӷьаҟам шәырҿиара ала ишәыргәырӷьоит», –  ҳәа илҳәеит Динара Смыр.