Аҟәа. Мшаԥымза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Иахьа ашьжьымҭан Аԥсуаҭҵааратә институт ахыбра аҩныҵҟа, аҩбатәи аихагыла аҿы амцакра ҟалеит, ӷәӷәала  алҩагьы ҩначит.

Иҟалаз ахҭыс азы Аԥсны Иҷыдоу аҭагылазаашьақәа Рминистрра аҷаԥшьаратә хәҭа ахь адырра ҟалеит 9 сааҭи 50 минуҭи рзы.  

«Уажәазы алҩа шцогьы хара имгакәа амца зынӡа идырцәоит», — ҳәа иҳәеит Аҟәеи Аҟәа араиони рыхьчаразы амцарцәара-аиқәырхаратә гәыԥ аиҳабы Ҭемыр Кәыҵниа.

Аҟәа. Мшаԥымза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс.  Аԥсны Анаукақәа Ракадемиа Д.И. Гәлиа ихьӡ зху  агуманитартә ҭҵаарақәа Ринститут  анапхгараҭареи аколлективи гәалсра дула адырра ҟарҵоит аҭоурыхтә ҭҵаарадыррақәа рдоктор, Аԥсуаҭҵааратә институт аетнологиа аҟәша аҭҵаарадырратә усзуҩ нага, Аԥсны Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа акорреспондент-алахәыла Мери Мушьни-иԥҳа Ҳашба лыԥсҭазаара дшалҵыз. 

Мери Мушьни-иԥҳа Ҳашба диит мшаԥымза  5, 1937 шықәса рзы Аҟәа ақалақь аҿы.

1961 шықәсазы далгеит Қарҭтәи  Аҳәынҭқарратә консерваториа амузыка аҭоурых азанааҭ ала.  

1972 шықәсазы «Аԥсуаа рџьатә шәақәа» («Трудовые песни абхазов») атема  ала акандидаттә диссертациа лыхьчеит.

1974 шықәса инаркны акыр шықәса инеиԥынкыланы Д. И. Гулиа ихьӡ зху  аҭоурых, абызшәа, алитература аҭҵаара Аинститут (уажәы Аԥснытәи агуманитартә ҭҵаарақәа Ринститут) аҿы аус луан.   

1991 шықәсазы Асовет Еидгыла Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа иатәу Миклухо-Маклаи ихьӡ зху аетнологиеи антропологиеи Москватәи  Аинститут аҿы «Народная музыка абхазов и ее кавказские параллели» атемала  амузыка-етнографиатә материалқәа рыла адоктортә диссертациа лыхьчеит.

Аҟәа. Мшаԥымза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Давид Шанаа аверсиақәа WRPF/WEPF/СПР/ФЖД/WAF/WSF рыла пауерлифтинг азы Жәларбжьаратәи атурнир «Мемориал Константина Константинова» аҿы аиааира игеит.

 Давид зыкапантә категориа 90 кьыла иҟоу рыбжьара 470 кьыла шьҭихит.

Аҟәа. Мшаԥымза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны аԥыза-министр актәи ихаҭыԥуаҩ, аенергетикеи атранспорти рминстр Џьансыхә Нанба Аԥснытәи ателердиоеилахәара аҿы апресс-конференциа мҩаԥигеит.

Аминистр еизаз иргәалаиршәеит, ԥхынҷәынмза 29, 2023 шықәса рзы ишаԥҵаз Аԥсны аенергетикеи атранспорти Рминистрра.  

«Уи аҩыза аӡбамҭа злашьаҭаркыз, аенергетикеи атранспорти русхкқәа ҳҳәынҭқарра азы астратегиатә усхкқәаны иахьыҟоу ауп. Ҳара зегьы еилаҳкаауеит иарбоу аусхкқәа рҿы иҟоу апроблемақәа ртәы», - ҳәа иҳәеит иара.

Аминистрра ахықәкы хадақәа – аенергетикеи атранспорти рухкқәа рҿы ишьақәгылаз аҭагылазаашьа аилкаара, иарбоу аусхкқәа рыҿиара аконцепциақәеи апрограммақәеи реиқәыршәара.  

Аминистрра аусдырра аҵаҟа иҟоуп ареспубликатә унитартә наплакқәа ааба,  «Амшынеиқәафымцамч», «Аԥснытәи аихамҩа», Аԥснытәи амшынӷбаныҟәара», уҳәа уахь иналаҵаны.

Аенергетика аҿы ишьақәгылаз иуадаҩу аҭагылазаашьа алҵразы иҟаҵатәу далацәажәо, Џьансыхә Нанба, аԥхьанатә инагӡатәны иҟоу –иара аусхкы ахаҭа аусура иахәҭоу аҩаӡараҿы аиҿкаара ауп ҳәа иазгәеиҭеит.  

«Хымԥада ишьақәыргылатәуп афымцамч ахархәара аҳасаббара, даара зымҽхак дуу атехнкатә цәыӡқәа реиҵатәра. Урҭ, иҟоу адыррақәа рыла, 23% рҟынӡа инаӡоит. Ҳара ҳаԥхьаҟатәи аусура ашьақәыргылашьас иаҳҭо еилаҳкаарц азы иҳамоу алшарақәа еилаҳкаауазар ахәҭоуп», – ҳәа иҳәеит иара.

Аминистр, 2024 шықәсазы ишьақәыргылаз атариф афымцамч ала аиқәыршәара асистема изаамҭанытәиу аныҟәгара азы ицәырҵуа ахарџьқәа рхарҭәааразы ихымҵадатәиу ахашәалахәы азԥхьагәанаҭоит ҳәа иазгәеиҭеит.  Уахь иаҵанакуеит афымцамч акоммерциатә аашьҭразы ахәԥсагьы.

Џьансыхә Нанба иажәақәа рыла, Егрытәи Аӡфымцатә Станциа акомплекс ареспублика аҿы рхы иадырхәо афымцамч амҽхак зегьы азоужьра алшаӡом.

Ишьақәгылаз акризистә ҭагылазаашьа алҵра азы крызҵазкуа факторны иҟоуп ауааԥсыра афымцамч ахархәара ҭакԥхықәрала иазнеиуа аҟалара ауп.  

«2023-тәи ашықәс аихшьаалақәа рыла, ахархәара амҽхак  300 миллионов кВт/с. рҟынӡа аиҵатәра алыршахеит. Ари имаҷым рбагоуп, уи даҽазныкгьы иарҵабыргуеит ҳара инымыцху ахарџьқәа шҳамоу», – ҳәа иҳәеит аминистр.

Аминистр иара убас афымцамч ахархәара аиҵатәра атарифқәа рышьҭыхра ахәҭакахьала иадҳәалахеит ҳәа иазгәеиҭеит. Ауаа рхы иадырхәо афымцамч азы аԥара ашәара шрықәшәо,  ахархәара аҳасаббара шцо еилыркаауеит, убри аҟнытә урҭ еиҳа еиҷаҳаны афымцамч ахархәара рҽазыршәоит.

Аминистр иара убас атәыла зегьы иахьаҵанакуа  27 нызықь афымцахархәараԥхьаӡагатә приборқәа шьақәыгылоуп, абонентцәа рхыԥхьаӡара  90 нызықьҩык рҟынӡа инаӡоит ҳәа иазгәеиҭеит.

«Ҳара иарбоу аусура хымԥада иацаҳҵароуп. Априборқәа рышьақәыргылара афинанстә дисциплина аиӷьтәра азы зегьы реиҳа аеффективра злоу инструментны иҟалеит.  Иахьа аибашьрашьҭахьтәи аамҭа зегьы иалагӡаны зҭагылазаашьа митәык иҽеим фымцала аиқәыршәара асистема ҳазхьаԥшны зхаҭабзиара ҳаракым афымцамч ахархәаразы аԥара ҳамшәо ҳалагар, усҟан иҳамоугьы ҳцәыӡуеит», - ҳәа иҳәеит Џьансыхә Нанба.  

Иара афымцамч ахархәаразы ашәатәқәа реизагара астатистика ааигеит. Хазхаҭалатәи ахаҿқәа рҟынтәи ашәатәқәа реизгара  2024 шықәса актәи аԥшьбара азы 14% рҟынӡа ауп иахьынаӡаз.

«Ҳауаажәлар рҟынтәи 14% мацара роума иахьа рхы иадырхәаз афымцамч азы ахәԥса ашәара зылшоны иҟоу? Сара сгәаанагарала, ара даҽа проблемақәоуп иҟоу», – ҳәа иҳәеит Џьансыхә Нанба.

Звольҳараку афымцацәаҳәа «Аҽгәара» аҭагылазаашьеи Бедиа ақыҭан иҟалаз аҩны абылреи рзы азҵаара аҭак ҟаҵо, аминистр, амцакра, афымцацәаҳәа «Аҽгәара»  мыцхәы ақәыӷәӷәара зауз афымцамҩангага аҭакнаҳахареи уи анаҩс  ииашамкәа ишьақәыргылаз, аха ианаамҭаз иқәгамыз ажәытә шьаҟа иахьадкьыслази ицәырҵыз афымцатә еиҵаҵа ааигәа игылаз аҩны иахьаахази ирыхҟьаны иҟалеит ҳәа иҳәеит.  «Ааха зауз аҭаацәа, Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа идҵа ала роуз азарал нагӡаны ихарҭәаахеит. Урҭ Аҟәа ақалақь аҿы аҩны рзаахәахеит. Дара рыҩны ҿыц ргәаԥхеит, анхара иалагахьеит», – ҳәа иҳәеит Џьансыхә Нанба.

Аенергетикеи атранспорти рминистр иарбоу аусхкы аҿы зегьы реиҳа иуадаҩны иҟоу аԥаратә хархәагақәа рзымхара  ауп ҳәа иазгәеиҭеит.

Аминистр иажәақәа рыла, звольҳараку афымцацәаҳәа «Аҽгәара» шьаҭанкыла аиҭашьақәыргылара аҭахны иҟан.

Аҟәа. Мшаԥымза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Р. Гәымба ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә филармониа аҿы Аԥсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла Ашәарҭадара Афедералтә Маҵзура Аҳәаахьчаратә Усбарҭа аԥҵара 15-шықәса ахыҵра иазку аныҳәатә усмҩаԥгатә мҩаԥысит.

Аԥсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла Ашәарҭадара Афедералтә Маҵзура Аҳәаахьчаратә Усбарҭа аиубилеи рыдырныҳәаларц арахь иааит Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа, Жәлар Реизара-Апарламент Аиҳабы Лаша Ашәба, Аԥсны иҟоу Урыстәыла ацҳаражәҳәаҩ Михаил Шургалин, атәыла Анапхгара алахәылацәа.

Мшаԥымза 30, 2009 шықәсазы Аԥсни Урыстәылеи рхадацәа  Дмитри Медведеви  Сергеи  Багаԥшьи «Ареспублика Аԥсны аҳәынҭқарратә ҳәаа ахьчара азы аусмҩаԥгатәқәа реицынагӡара азы» Аиқәшаҳаҭра рнапы аҵарҩит. Урыстәылатәи аҳәаахьчаҩцәа Аԥсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла Ашәарҭадара Афедералтә Маҵзура Аҳәаахьчаратә Усбарҭа раԥхьатәи анапхгаҩы, аинрал-маиор Иури Зварики инапхгарала ҳреспублика ахь иааит, урҭ абар шьҭа 15 шықәса раахыс аԥснытәи аҳәаахьчаҩцәа ирыцны хьыӡла-ԥшала ҳреспублика аҳәаақәа рыҟны аррамаҵзура иахысуеит.

Аныҳәатә еизара аҿы дықәгыло, Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа иҳәеит:

«Урыстәылатәи аҳәаахьчаратә архәҭақәа Аԥсны ашәарҭадареи аҭышәынтәалареи реиқәыршәара аус аҿы ихадоу ароль нарыгӡоит, Қырҭтәылеи уи адгылаҩцәеи рганахьала иҟоу аҭычра аилагара азы аҽазышәарақәа рыԥхьырҟәҟәаара алдыршоит.   Аԥсны жәлар зыԥсҭазаара ашәарҭара иҭаргыло ҳҳәаақәа рыхьчараҿы игылоу урыстәылатәи аҳәаахьчаҩцәа гәымшәақәа  рџьабаа даара ҳаҭыр рзақәуп.  Аԥсны Анапхгара ахә ҳаркны иашьоит аҭышәынтәалареи аҭынчреи ралыршараҟны Аԥсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла ААМ Аҳәаахьчаратә усбарҭа инанагӡо ароль», – ҳәа иҳәеит Аҳәынҭқарра Ахада.

Аԥсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла Ашәарҭадара Афедералтә Маҵзура Аҳәаахьчаратә Усбарҭа аиҳабы, аинрал-маиор Андреи Кудимов иахьатәи амш Аҳәаахьчаратә усбарҭа аусзуҩцәа зегьы рзы зегьы реиҳа ихадоу аныҳәақәа иреиуоуп ҳәа иазгәеиҭеит.  

«Ԥхынгәымза 15, 2009 шықәсазы Аҳәаахьчаратә Усбарҭа Аԥсны аҳәынҭқарратә ҳәаа ахьчара иалагеит. Руалԥшьа анагӡараан аҳәаахьчаҩцәа еиуеиԥшым ауадаҩрақәа ирықәшәон. Аамҭа кьаҿ иалагӡаны аҭыԥантәи аҳәынҭқарратә мчра аусбарҭақәеи аҭаԥантәи ахаланапхгара аусбарҭақәеи аус рыцурала, аҟәшеиҵақәа зегьы рҿы аҳәаахьчаҩцәа рмаҵзура ишахәҭоу анагӡаразы ихымԥадатәииз аҭагылазаашьақәа зегьы раԥҵара алыршахеит. Иахьа Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада, араионқәа рхадацәа рыбзоурала ҳара ҳхыдҵақәа рынагӡаразы акыр иманшәалоу аҭагылазаашьақәа ҳзаԥҵоуп. Аобиектқәа зегьы рыҟны иҿыцу административтә хыбрақәа ргылоуп, аҳәаа аҵакыра ҳаамҭа иақәшәо ахархәагақәеи атехникеи рыла еибыҭоуп, аусзуҩцәа рҭаацәа рнырхаразы анхарҭаҩнқәа ргылоуп», – ҳәа иҳәеит иара.

Аҟәа. Мшаԥымза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Мшаԥымза 30 рзы 15 шықәса ҵит Аԥсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла Ашәарҭадара Афедералтә Маҵзура Аҳәаахьчаратә Усбарҭа аԥҵара ҟалеижьҭеи.

Ари арыцхә иазкын иахьа Р.Гәымба ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә филармониа аҿы имҩаԥысуа аныҳәатә усмҩаԥгатә.

Мшаԥымза 30, 2009 шықәсазы Аԥсни Урыстәылеи рхадацәа  Дмитри Медведеви  Сергеи  Багаԥшьи «Ареспублика Аԥсны аҳәынҭқарратә ҳәаа ахьчара азы аусмҩаԥгатәқәа реицынагӡара азы" Аиқәшаҳаҭра рнапы аҵарҩит.  Мшаԥымза 30, 2009 шықәса Аԥсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла Ашәарҭадара Афедералтә Маҵзура Аҳәаахьчаратә Усбарҭа аԥҵара иамшны иԥхьаӡоуп. Аԥсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла Ашәарҭадара Афедералтә Маҵзура Аҳәаахьчаратә Усбарҭеи Аԥсны Аҳәынҭқарратә шәарҭадара Амаҵзура Аҳәаахьчаратә Усбарҭеи  Аԥсны аҳәынҭқарратә ҳәаа ахьчара иазку ауснагӡатәқәа еицымҩаԥыргоит.

Аҟәа. Мшаԥымза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥыза-министр Алеқсандр Анқәаб Аԥсны

Аԥсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла Ашәарҭадара Афедералтә Маҵзура  Аҳәаахьчаратә Усбарҭа аруаа аиубилеи рыдиныҳәалеит.  

«Ҳаҭыр зқәу аҩызцәа, Ареспублика Аԥсны Анапхгареи, хаҭала сара сыхьӡалеи гәык-ԥсыкала ишәыдысныҳәалоит  Аԥсны Аҳәынҭқарраҟны иҟоу Урыстәыла Ашәарҭадара Афедералтә Маҵзура  Аҳәаахьчаратә Усбарҭа аԥҵара ҟалеижьҭеи 15-шықәса аҵра!

Мшаԥымза, 2009 шықәсазы, имариамыз аамҭа азы, ҳҳәынҭқаррақәа рхадацәа «Ареспублика Аԥсны аҳәынҭқарратә ҳәаа ахьчара азы аусмҩаԥгатәқәа реицынагӡара азы» Аиқәшаҳаҭра рнапы аҵарҩит.  Убри нахыс аԥснытәии урыстәылатәии аҳәаахьчаҩцәа иҳараку апрофессионалтә ҩаӡара аҿы ҳҳәынҭқарра аҳәаақәа реицыхьчара иазку ауснагӡатәқәа мҩаԥыргоит.  

Шәара шәмаҵзура даараӡа акыр аҵанакуеит. Аԥсны Аҳәынҭқарреи Урыстәылатәи Афедерациеи аиҩызареи аусеицуреи аҩганктәи аидгылареи аицхыраареи рзы 2008 шықәсазы  ирыбжьарҵаз афундаменталтә еиқәшаҳаҭра ала, уи Аԥснытәи аҳәынҭқарра ашәарҭадареи аҭышәынтәалареи иахылаԥшуеит, уи шьаҿа-шьаҿалатәи аҿиареи Урыстәылатәи Афедерациеи Аԥсни рыбжьара аидгыларатә еизыҟазаашьақәа рырӷәӷәареи иацхраацуеит», - ҳәа иаҳәоит адныҳәаларатә цҳамҭа атекст аҿы.

Аҟәа. Мшаԥымза 29, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. В. Г. Арӡынба ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә Арратә Ахьӡ-Аԥша амузеи аҟны Аџьынџьтәылатәи еибашьра Дуӡӡа иазку Тамбовтәи амузеи ацәыргақәҵа аатит.

2023 шықәса инаркны Аҟәа аиашьаратә қалақьны иҟоу Тамбов ақалақь, Амузеи-цәыргақәҵатә центр аҿы 1992 – 1993шш. Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатәи еибашьра иазкыз, «Ҳара аԥсҭазааразы аԥсра ҳазцрн» ҳәа хыс измаз ацәыргақәҵа мҩаԥысит. Уи еиҿкаан Аԥсны акультура Аминистрреи В. Г. Арӡынба ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә Арратә Ахьӡ-Аԥша амузеи Тамбовтәи атәылаҿацәҭҵааратә музеи рыла.  

Сынтәа Тамбовтәи аобласттә атәылаҿацәҭҵааратә музеи адиректор Андреи  Челикини амузеи аҟәшақәа рнапхгаҩцәа Роман Простатинови Васили Биволи Аҟәаҟа иааргеит  «Аиааира аҟынӡа анаӡара: Виачеслав Гроздов имшынҵақәа раԥхьарала» («Восхождение к победе: читая дневники Вячеслава Гроздова»). ҳәа хыс измоу апланшеттә цәыргақәҵа.  Уи 1941-1945шш. Аџьынџьтәылатәи еибашьра Дуӡӡа анцоз аамҭазтәи иуникалу адукументалтә ршаҳаҭгақәа – зынӡа иқәыԥшӡаз Виачеслав Гроздов имшынҵақәа  ҳаамҭазтәи аԥхьарақәа роуп.

Ацәыргақәҵа аартуа В.Г.Арӡынба ихьӡ зху Аҳәынҭқарратә Арратә Ахьӡ-Аԥша амузеи адиректор Мзиа Беиа Тамбовтәи лколлегацәа бзиала шәаабеит ҳәа раҳәо иазгәалҭеит:  

«Иахьа ҳара ҳзы акыр зҵазкуа ахҭыс ҟалеит, еизар зегьы ирыдгалахоит Аџьынџьтәылатәи еибашьра Дуӡӡа аҿы Тамбовтәи аобласть  ауааԥсыра рлагала атәы зҳәо Тамбовтәи аобласттә атәылаҿацәҭҵааратә музеи апланшеттә цәыргақәҵа.  Ари ацәыргақәҵа ишыжәдыруа еиԥш, Аџьынџьтәылатәи еибашьра Дуӡӡа аҿы Аиааира агара Амш иадҳәалоуп.

 Иазгәоуҭаша, иарбоу ацәыргақәаҵа аҿы иаарԥшуп архиопископ Лука, апрофессор, Тамбовтәи аевокуациа зызуз арратә хәышәтәырҭақәа рҿы ихадоу аԥҟаҩы-абжьгаҩыс иҟаз В. Ф Воино-Иасенецки изку адыррақәа.

Аҟәа. Мшаԥымза 29, 2024 шықәса. Аԥсныпресс.  Ирационалны аԥсшьарамшқәеи аныҳәамшқәеи  рхархәара хықәкыс иҟаҵаны, атәыла аминистрцәа Реилазаара мшаԥымза 29, 2024 шықәсазы иҭнажьыз Ақәҵара инақәыршәаны, лаҵарамза 10 (ахәаша), лаҵарамза 24 (ахәаша) иназыцҵоу ԥшьарамшқәаны ирылаҳәоуп.

Аныҳәатә ԥсшьарамшқәаны иԥхьаӡоуп:

Аҟәа. Мшаԥымза 29, 2024 шықәса. Аԥсныпресс.  Иҳаҩсыз аԥсшьарамшқәа раан акциа «Ақьиара Амиссиа» аусмҩаԥгатәқәа Ҭҟәарчал ақалақь аҿы имҩаԥысит.   Ақалақь-фырхаҵа акультура Аҩны аҿы иаднакылеит Москватәи аҳәынҭқарратә акультура Аинститут аделегациа.

Ари ахыбра иаразнак асасцәа рыблаҿы иааит, даараӡа иргәаԥхеит. «Азал убри аҟара ииашаны ишьақәыргылоу акустикатә ҟазшьарбагақәа амоууп, уи аҩыза шамахамзар Урыстәылатәи ақалақьқәеа зегьы рҿы иуԥылаӡом», - ҳәа ирҳәеит астудентцәа-авокалистцәа.

Акультура Аҩны асцена аҿы аконцерт программала иқәгылеит Москватәи Аҳәынҭқарратә акультура Аинститут астудентцәеи астудиа «Ахәыҷра» ааӡамҭацәеи.      Анаҩс асасцәа бзиала шәаабеит ҳәа раҳәо дықәгылеит араион ахада Исидор Дочиа.