Аҟәа. Хәажәкырамза 13, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Хәажәкырамза 13 рзы  аԥсуа поезиа аклассик  Иуа Коӷониа (13.03.1904 ш. - 14.07.1928 ш.) диижьҭеи 120 шықәса ҵит.

Еицырдыруа аԥсуа поет, ажурналист Иуа Коӷониа диит хәажәкырамза 13, 1904 шықәса рзы Кәтол ақыҭан.  

Д. И. Гулиа иаԥшьгарала иаартыз Кәтолтәи ақыҭашкол даналга ашьҭахь, 1919  шықәса инаркны Аҟәатәи арҵаҩратә семинариа (анаҩс арҵаҩратә техникум) аҿы аҵара иҵон.  Асеминариа аҿы аҵара аниҵоз иара алитературатә кружок аусуреи анапылаҩыратә журнал «Ашарԥы-еҵәа»  аҭыжьреи  активла ихы алаирхәан.

1924 – 1925 шш. рзы Аҟәа ақалақь аҿы аус ауан Иуа Коӷониа ила еиҿкааз алитературатәи адраматәи акружокқәа; иара инапхгарала иҭыҵуан анапылаҩыратә журнал «Аҿар рыбжьы». Акружокқәа рхықәкы хаданы иҟан  — ақалақьқәеи ақыҭақәеи рҿыакультура-рккаратә усура амҩаԥгара, ахатәы бызшәа аиқәырхара, уи арҿиара, ауааԥсыра рҵарадара аԥыхра, алитерато ҿарацәа раарԥшра.

1925–1928 шш. И. Коӷониа – дцеит иреиҳау аҵарахьы, дҭалеит Москватәи Аҳәынҭқарратә журналистика Аинститут. Москва иара аамҭала аԥснытәи агазеҭқәа рзы москватәи акорреспондентс дыҟан, ирзааишьҭуан аҳҭнықалақь аҿтәи акультуратә ҟазшьа змаз ажәабжь ҿыцқәа.   

Иуа Коӷониа Москва даныҟаз ицәыԥсит бзиа иибоз, аџьабаа ду идызбалахьаз иаби иаб иаҳәшьа Камеи. Урҭ рыԥсҭазаара алҵра иара даара игәы еиҵанархеит.  Аҭаацәа ду  аныҟәгаҩ ида иаанхеит.

Аинститут дахьҭаз Иуа Коӷониа аҳәынҭқарратә стипендиа ширҭозгьы, иара убас Аԥснытәи Жәлар Ркомиссарцәа Рхеилак  аҟынтәи ацхыраара шиоуазгьы, зны-зынла ацхыраара ихьымӡакәа ԥарада дықәхалон, ифатә-ижәтә ишәҵатәы иагхон.  Аӡын И. Коӷониа ашкол ахь данзымцоз ҟалалон иахәҭаз ашьаҵатәы амамзаара иахҟьаны. Абри иахҟьазгьы ыҟоуп игәабзиара ауашәшәырахараҿы. Аинститут далгаанӡа, ӷәӷәала дычмазаҩны Аҟәаҟа дааргеит. Иԥсҭазаара аҵыхәтәантәи амшқәа рзы иара дышьҭан Ахәҵа аҳаблан, Ҳаџьараҭ Аӡынба иҩнаҭаҿы. Араҟа ауп иара ԥхынгәымза 14, 1928 шықәсазы иԥсҭазаара дахьалҵызгьы. Ашьҭахь иԥсыбаҩ Кәтолҟа ииаган.

И. Коӷониа данхәыҷыз инаркны жәлар рҿаԥыц рҿиамҭақәа, алакәқәа, афырхаҵаратә ҳамҭақәа, жәлар рпоезиа, ажәаԥҟақәеи ажәарццакқәеи дрызҿлымҳан. Рыҩнаҭа лассы-лассы иаҭаалон Чагә Чаҵә иеиԥш иҟаз еицырдыруаз ажәабжьҳәаҩцәа. Ишнеи-шнеиуаз афольклортә материалқәа шьаҭас иаиуит ипоезиа, еиҳаракгьы ипоемақәа.

Аҟәа. Хәажәкырамза 12, 2024 шықәса. Аԥсныпресс.  Хәажәкырамза 31, мшаԥымза 1  рзы Ф.А. Искандер ихьӡ зху Аԥснытәи аҳәынҭқарратә драматә театр аҿы Уилиам Шекспир икомедиа «Виндзортәи аҳәса цәиккқәа» аԥхьарбара мҩаԥысуеит.

«Ари атеатр Уилиам Шекспир идраматургиа раԥхьатәи азхьаԥшра ауп, уи лассы-лассы атеатралтә сценақәа рҿы ицәырымҵуагьы, аха еицырдыруа англызтә гени егьырҭ икомедиақәа џьара акала иаҵамхо, илыԥшааху акомедиа идырны азхьаԥшра ауп», - ҳәа иаҳәоит Аԥснытәи аҳәынҭқарратә драматә театр апресс-маҵзура аҳәамҭа аҿы.

Акомедиа «Виндзортәи аҳәса цәиккқәа» (егьи аиҭага аҿы – «Виндзортәи аҵәылхыҩҳәсақәа») Уилиам Шекспир иԥсы анҭаз – 1602 шықәсазы - «Сер Џьон Фальстафии виндзортәи аҵәылхыҩҳәсақәеи  ирыхҳәаау даара лафҳәарала еиҿкаау цәгьала  игәмырҿыӷьгоу акомедиа» («Чрезвычайно занятная и весьма остроумная комедия о сэре Джоне Фальстафе и виндзорских насмешницах») ҳәа даара иуадаҩыз ахьӡ аманы - знык ауп ианҭыжьыз.  Ари акомедиа аҿы Уилиам Шекспир афантастикеи арԥшӡара-ҩычаратә стили ракәӡам ихы иаирхәаз, уи  узырлахҿыхуа, угәалаҟазаара  шьҭызхуа абзазаратә алаԥшхгара аҳасабала, зықәра зфахьоу аԥсықымқым-амгәарыхә, ауаҩышәпа, амцҳәаҩ,  ахәымџьарԥыртла ҳәа изышьҭоу, змазара хыда инызххьоу аҳҭынратә рыцар сер Џьон Фальстаф зхадараҿы дыҟоу ибеиоу акомедиатә типқәа рколлекциа цәыригоит. Ас еиԥш аперсонажқәа Уилиам Шекспир икомедиақәа жәпакы рҿы иуԥылоит.

Аҟәа. Хәажәкырамза 12, 2024 шықәса. Аԥсныпресс /Алеқсеи Шамба/. Аԥсны иқәынхо аерманцәа Реилазаара ахантәаҩы Алик Миносиан напхгара зиҭо аиҿкаара Гәылрыԥшь араион Маҷара ақыҭан иҟоу акультура Ахан аҿы аҩаша, хәажәкырамза 12 рзы имҩаԥысыз Аизара Ду аҿы дықәгыло, хәажәкырамза, 2023 шықәса инаркны жәабранмза,  2024 шықәсанӡа инанагӡаз аусура азы аҳасабырба ҟаиҵеит.

Аизара Ду рхы аладырхәит Аҳәынҭқарра Ахада Ихаҭыԥуаҩ Бадра Гәынба, Гәылрыԥшь араион ахада Саид Ҳаразиа, Жәлар Реизара-Апарламент адепутатцәа, ауаажәларратә усзуҩцәа, араион ауааԥсыра, ауаажәларра ахаҭарнакцәа.

Аԥсны Аҳәынҭқарра агимн анарҳәаха ашьҭахь, Аизаа Ду аделегатцәеи асасцәеи 1992 – 1993 шш. Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатәи еибашьра аҿы иҭахаз зегьы игыланы минуҭктәи аҿымҭрала иргәаладыршәеит.

Еизаз зегьы бзиала шәаабеит ҳәа раҳәо дықәгылеит Гәылрыԥшь араион ахада Саид Ҳаразиа.

Иара аделегатцәа зегьы Аизара Ду аартра рыдиныҳәалеит, убри аан Аилазаара аусура ажәытәӡатәи атрадициақәа змоу ажәлар ркультура аиқәырхара ишазырхоу азгәеиҭеит.  Ари аҵакы ду змоу амиссиа шьақәзырӷәӷәо аҿырԥшы аҳасабала иара иааигеит 2017 шықәсазы Гәылрыԥшь араион аҿы  раԥхьа имҩаԥысыз, анаҩс ареспублика зегьы азы итрадициахаз  амшентәи аерманцәа ркультура Афестиваль.

Ҳара зегьы хымԥада ҳаидгыланы ҳанхароуп -ҳанҵыроуп. Аԥсны иқәынхо ажәларқәа зегьы ракзаара ауп Ҳаԥсадгьыл ахақәиҭреи ахьыԥшымреи реиқәырхара алзыршо», - ҳәа еизаз зегьы адоуҳатә беиареи аҭынчреи анасыԥи ахирреи рзеиӷьашьо инаҵшьны иазгәаеиҭеит иара.

Ашықәстәи аҳасабырба

 Алагалажәақәа рышьҭахь имҩаԥысит аилазаара араионтә ҟәшақәа рнапхгаҩцәа ралхразы иаарту абжьыҭира. Анаҩс аҳасабырба ҟаҵо дықәгылеит Алик Миносиан. Уи аилазаара активла ахы ахьаланахәыз аусмҩаԥгатәқәа ртәы еиҭеиҳәеит. Урҭ рхыԥхьаӡараҿы иҟоуп:

Аҟәа. Хәажәкырамза 12, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аҟәа ақалақьтә Еизара ахантәаҩы Дмитри Осиа Аизара адепутатцәеи хаҭала иара ихьӡалеи аҳҭнықалақь ауааԥсыра рахь имҩаԥысраны иҟоу Урыстәылатәи Афедерациа Ахада иалхрақәа рыҽрыладырхәырц азы ааԥхьара ҟаиҵеит.

Ааԥхьара атекст аҿы иаҳәоит:

«Ҳаҭыр зқәу аҳҭнықалақь ауааԥсыра! Аҟәа ақалақьтә Еизара ахьӡала шәара шәахь акыр зҵазкуа ааԥхьара ҟасҵар сҭахуп! Хәажәкырамза 17 рзы имҩаԥгахоит ҳара ҳастратегиатә портниор хада, Урыстәылатәи Афедерациа Ахада иалхрақәа. Сара Аҟәаа зегьы шәахь аҳәара ду ҟасҵоит алхрақәа шәыҽрылашәырхәырц азы.   

Урыстәылатәи Афедерациа – Аԥсны ахьыԥшымра азхазҵаз раԥхьатәи тәылоуп, асоциал-економикатә ҿиара иадҳәалоу  азҵаарақәа рыӡбараҿы есымша адгылара ҳазҭо, ҳҳәаақәа рыхьчараҿы хәызмаӡам ацхыраара ҳазҭо ҳәынҭқарроуп.  Иахьа, «Аколлективтә Мраҭашәара» ҳәа изышьҭоу амчқәа зегьы ҳастратегиатә партниор иҿагылара ианазырхо аамҭазы, ҳара даҽа аамҭанык еиԥшымкәа акзаара ааҳарԥшыроуп. Иҟоу аҭагылазаашьақәа раан акзаара – ари ҳастратегиатә партниор дуӡӡа адгылара шиаҳҭо аарԥшразы иҳалшо ахәыҷы ауп. Урыстәылатәи Афедерациа адгыларала, аимабзиаратә, апартниортә еизыҟазаашьақәа рырӷәӷәара мацарала ауп  ҳара аҭынчреи аҭышәынтәалареи, ҳхәыҷқәа рзы аԥеиԥш бзиеи ҳақәгәыӷыр шалшо».

Аҟәа. Хәажәкырамза 12, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Оҭар Хәынцариа ихьӡ зху жәлар ринструментқәа роркестр изаамҭанытәиу аҳасабырбатә концерт азы аҽазыҟаҵарақәа мҩаԥнагоит.   

Аоркестр асахьаркыратә напхгаҩы, акультура зҽаԥсазтәыз аусзуҩ Денис Арухаа  аоркестр амилаҭтә музыкатә традициақәа реиқәырхара, амилаҭтә инструментқәеи ашәақәеи рҳәара ахықәкы хаданы иҟоуп ҳәа инаҵшьны иазгәеиҭеит.  

Апрограмма асасцәаны иқәгылоит ашәаҳәаҩцәа Алиас Абыхәба, Џьими Шәманиа, Сариа Аиба.

Аҟәа. Хәажәкырамза 12, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Ареспублика Аԥсны абылтәы џьамыкьа алахәылацәа зегьы рзы еиҟароу аҭагылазаашьақәа раԥҵареи ареспублика аҿы абылтәы азымхара аԥхьырҟәҟәаареи хықәкыс иҟаҵаны, аминистрцәа Реилазаара аҿы «Ареспублика абылтәы џьармыкьа аҭышәынтәалара азы аамҭалатәи ауснагӡатәқәа рзы» Ақәҵара рыдыркылеит.  

 «Ақәҵарала уажәтәи аамҭазы Аԥсныҟа  абылтәы аимпорт амҩаԥгара азы алшара змоу анаплакқәак рыла анефҭаалыҵ ахкқәак рыҭираан иҿыцу анаӡаратә ахәаахәҭратә цҵақәа шьақәнаргылоит. Иарбоу Ақәҵара адкылара ахымԥадатәра ҳазҭоу  2024 шықәса ԥхынгәымза  1 аҟынӡа аус зуа Урыстәылатәи Афедерациа Анапхгара Урыстәылантәи Аԥсныҟа абылтәы аагара хазхаҭалатәи азин зауа аагаҩ иалкааразы  иаднакылаз аӡбамҭа иадҳәалахеит. Убри инамаданы, атәыла Анапхгара аӡбамҭа анормақәа аамҭалатәи аҟазшьа рымоуп», - ҳәа Аԥсныпресс акорреспондент диҿцәажәо иҳәеит Аминисрцәа Реилазаара Аппарат аекономикатә Усбарҭа анапхгаҩы Давид Арӡынба.  

Аҟәа. Хәажәкырамза 11, 2024 шықәса. Аԥсныпресс.  Акультуратә форум «Арт-Курултай» аҳәаақәа ирҭагӡаны С.Ҷанба ихьӡ зху Аԥснытәи адраматә театр адиректор Хада Алхас Ҷолокуеи  М. Гафури ихьӡ зху Башкортосҭантәи аҳәынҭқарратә академиатә театр адиректор Хада Иршаҭ Фаизулини аусеицуразы аиқәшаҳаҭра рыбжьарҵеит.   

С.Ҷанба ихьӡ зху Аԥснытәи адраматә театр адиректор Хада Алхас Ҷолокуа IV акультуратә форум «АРТ-Курултай» атеатрал-концертә напхгаҩцәа рыплошьадка аҿы ажәахә ҟаҵо дықәгылеит.

«АРТ-Курултай» есышықәса Урыстәыла имҩаԥысуа акультуратә форум дуқәа ируакуп.

Аҟәа. Хәажәкырамза 11, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Атәыла аԥыза-министр Алеқсандр Анқәаб аҟәатәи ашколқәа рырҵаҩцәа гәыԥҩыки Жәлар Реизара-Апарламент адепутат Наур Нарманиеи идикылеит. Урҭ аԥыза-министр жәабранмза 8, 2024 шықәсазы Аԥсны аҵара Аминистрра иҭнажьыз Адҵа № 21 инамаданы Аԥсны арҵаҩратә еилазаара, абжьаратәи ашколқәа рырҵаҩцәа, Аԥснытәи аҳәынҭқарратә университет арҵаҩцәагьы уахь иналаҵаны, еицҿакны рзанааҭтә гәаанагара ахьаадырԥшыз аҳәамҭа ирҭеит.

 Иарбоу Адҵа ала, аҵара Аминистрра «амаҭәар «Аматематика: алгебреи агеометриеи 9-тәи акласс аҿы», иара убас амаҭәар «Аматематика: алгебреи анализ алагареи, агеометриа 11-тәи акласс аҿы» ала иҩны аԥышәара аҭаразы» Аԥҟара шьақәнарӷәӷәеит.  Арҵаҩратә еилазаара аҳәамҭа аҿы урҭ ас еиԥш аӡбамҭа рақәшаҳаҭымра Аминистрра аҟынтәи зҭак рмоуз азҵаарақәа жәпакы ишадҳәалоу арбоуп.   Ахәҭакахьала, аматематика арҵаҩцәа, аметодистцәа аҩратә ԥышәарақәа рымҩаԥгареи аҵаҩцәа рыкритери ахәшьара аҭареи аԥҟарақәа ас еиԥш шьҭанкыла аиҭакра ралагалара хықәкыс иамоу азы азҵаара ықәдыргылоит.  Аспециалистцәа ргәаанагарала, ас еиԥш иҿыцу алагалақәа ралагалара иаамҭаӡам, избан акәзар, уи ихадоу ашколтә ԥышәарақәа рымҩаԥгара аҟынӡа хымз-заҵәык шыбжьоу имҩаԥысит, урҭ аметодистцәа,  дара арҵаҩцәагьы алархәны рылацәажәара мҩаԥгамызт, аесперименталтә ҭҵаарақәа раҳасабала агәаҭарақәа (апробациақәа) мҩаԥгамызт, иҟаҵамызт иарбоу аексперимент аихшьаалақәа.

Аҟәа. Хәажәкырамза 11, 2024 шықәса. Аԥсныпресс.  Хәажәкыамза 1 инаркны иалагеит Аԥсны иҟоу Урыстәыла аус ацура Ахаҭарнакра агрантқәа раиуразы аконкурс алахәхара азы Ареспублика Аԥсны иҟоу аџьынџьуаа реиҿкаарақәа рҟынтәи азыҳәамҭақәа рыдкылара акампаниа.  

Аконкурс алахәхаразы азыҳәамҭа алаҵара иазыԥҵәоу  аҽҳәарақәа: хәажәкырамза 1 инаркны хәажәкырамза 19 аҟынӡа (асааҭ 24:00 рҟынӡа).

Азыҳәамҭақәа аелектронтә формала Аԥсны иҟоу Урыстәыла аус ацура Ахаҭарнакра аелектронтә ԥошьҭа Hierdie e-posadres word van Spambotte beskerm. Jy moet JavaScript ontsper om dit te lees. ахь анашьҭра ахәҭоуп.

Аҟәа. Хәажәкырамза 11, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Антон Чехов еихьӡылоу ипиеса ала иқәыргылоу аспектакль «Аншьа Иуана» аԥхьарбара мҩаԥысраны иҟоуп Самсон Ҷанба ихьӡ зху аԥсуа драматә театр  аҿы хәажәкыраза   26 -27 рзы.  

Ақәыргыламҭа ашьаҭаҿы иҟоуп –аԥсҭазаара баша имҩасит ҳәа угәы иаанаго иалага иҟаҵатәузеи?, - ҳәа азҵаара аҭак аԥшаара аҽазышәара.   Убри ауп изызхәыцуа арежиссиор қәыԥш Бенар Ақаҩба иқәиргылаз аспектакль афырхацәа, ҳәа иаҳәоит аспектакль апресс-релиз аҿы.  

Аиншьа Иуана араҟа ихадоу фырхаҵаны дықәгылаӡом, аиҳарак ахшыҩзышьҭра зауа егьырҭ зегьы роуп. Ԥхьатәара иҟоу апрофессор Серебриаков  икариера ахыркәшара иахҟьаны ӷәӷәала агәкаҳара иоуит, уи инамаданы  адипрессиа ҳәа ачымазара изцәырҵит. Уи иԥшәмаԥҳәыс Елена Андреи-иԥҳа лыԥшәма хаҵа дицхраарц лҭахуп, аха уи адоктор Астров иахь илызцәырҵыз ацәанырра датәнатәны дамоуп. Убри аамҭазы адоктор Астров ҳәа иҟоу абар шьҭа акыр аамҭа аҩныҵҟа лыԥсы дылзалымхо бзиа дылбозаап иара апрофессор иԥҳа Сониа. Иара адоктор Астров ихаҭа иакәзар Елена Андреи-иԥҳа ӷәӷәала игәы лзыбылуеит, уимоу Елена Андреи-иԥҳа иара убас даара дигәаԥхоит аиншьа Иуана ҳәа иҟоугьы.