Аҟәа. Мшаԥымза 6, 2023 шықәса. Аԥсныпресс.  Иахьа Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа 60-шықәса ихыҵра аиубилеитә рыцхә азгәеиҭоит Аҳәынҭқарра Ахада аҳәынҭқарра аофициалла ахаҭарнакра наигӡоит жәларбжьаратәи аусқәа рҿы. Аслан Бжьаниа Аҳәынҭқарра Ахада имаҵураҭыԥ аҿы иҟазаара хы-шықәса ирылагӡаны еиуеиԥшым атәылақәа рхадацәеи, иара убас Урыстәылатәи Афедерациа асубиектқәа рнапхгаҩцәеи акырынтә дырԥылахьеит.   

Аслан Гьаргь-иԥа Бжьаниа диит мшаԥымза 6, 1963 шықәса рзы Очамчыра араион Тамшь ақыҭан арҵаҩцәа рҭаацәараҿы.  

1980 шықәсазы далгеит Тамшьтәи абжьаратәи ашкол. Иара убри ашықәсан дҭалеит Фрунзе ақалақь иҟоу аполитехникатә Институт «анџьныр-ргылаҩ» изанааҭ ала.

1982 шықәсазы дыиасит, 1985 шықәсазы дагьалгеит Москватәи автомашьына-мҩатә Институт.  

1985 – 1986 шш. аихшарала аус иуан Смоленсктәи аобласт Угрансктәи абнааглыхранхамҩа шьаҭанкылатәи аргылара Аусбарҭа аҿы.

1987 – 1989 шш. аинструкторс, Очамчыра араион акомсомол араиком аҟәша аиҳабыс аус иуан.  

1991 шықәсазы далгеит Асовет Еидгыла Аҳәынҭқарратә Шәарҭадара Акомитет Иреиҳаӡоу акурсқәа.

1991 -1992 шш. Аԥсны Аҳәынҭқарратә Шәарҭадара Акомитет аҿы аус иуан.  

1992-1993 шш. Аԥсны жәлар рџьынџьтәылатәи еибашьра аан Гәдоуҭа ақалақь аҿы Аԥсны аҳәынҭқарратә шәарҭадара аусбарҭақәа рҿы амаҵзура дахысуан.

Ԥхынҷкәынмза, 1999 шықәазы Аԥсны Аҳәынҭқарратә шәарҭадара Амаҵзура аҟынтәи ԥхьатәара дрышьҭуеит.  

1999 шықәсазы Урыстәылатәи Афедерациа Анапхгара аҟны иҟоу жәлар рынхамҩа Академиа  далгеит.

Ԥхынҷкәынмза, 1999 шықәса  инаркны ԥхынҷкәынмза 2008 шықәса аҟынӡа  Урыстәылатәи Афедерациа аҿы аусдкыларатә усура инапы алакын.  

Ажьырныҳәамза, 2009 шықәса рзы Урыстәыла иҟоу Аԥсны Ацҳаражәҳәарҭа аекономикатә зҵаарақәа рзы абжьгаҩыс дҟаҵан.  

Жәабранмза, 2010 шықәсазы Аҳәынҭқарра Ахада Багаԥшь С.У. Иусԥҟа ала Аԥсны Аҳәынҭқарратә  Шәарҭадара Амаҵзура Ахантәаҩыс дҟаҵан.

Лаҵарамза, 2014 шықәса рзы Аҳәынҭқарра Ахада Алеқсандр Анқәаб Иусԥҟа ала «аинрал-маиор» ҳәа  ахьӡ ианашьахеит.

Аҟәа. Мшаԥымза 5, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. Урыстәылатәи Афедерациа аҿы Аԥсны Аҳәынҭқарра ахәаахәҭратә хаҭарнак, Москватәи Акультура Усуратә Центр ахылаԥшратә Хеилак ахантәаҩы Олег Барцыц аконгресстәи ацәыргақәҵаратәи аусура азы Ихьыԥшым аҳәынҭқаррақәа Реиҩызара иалоу атәылақәа Рҳәынҭқаррабжьаратәи Ахеилак  аусура ихы алаирхәит.

Мшаԥымза 5 рзы Москва ақалақь, Жәлар Рынхамҩатә Еихьӡарақәа Рцәыргақәҵа  (ВДНХ) аҿы имҩаԥысит аконгресстәи ацәыргақәҵаратәи аусура азы Ихьыԥшым аҳәынҭқаррақәа Реиҩызара иалоу атәылақәа Рҳәынҭқаррабжьаратәи Ахеилак  аилатәара.

Аилатәара рхы аладырхәит Ихьыԥшым аҳәынҭқаррақәа Реиҩызара иалоу атәылақәа рхаҭарнакцәа,  Урыстәылатәи Афедерациа аҳәынҭқарратә мчра аусбарҭақәа, Москва Анапхгара, Ихьыԥшым аҳәынҭқаррақәа Реиҩызара иалоу атәылақәа рдипломатиатә миссиақәа рхаҭаранакцәеи ажурналистцәеи. Аилатәара иалахәыз еиуеиԥшым аформатқәа рҿы азҵаарақәа жәпакы ирылацәажәеит, иара убас аинтеграциатә усеицура апотенциал иазааҭгылеит.

Аилатәара аҿы дықәгыло Олег Барцыц Аԥсны азинтә шьаҭала Ихьыԥшым аҳәынҭқарратә Реиҩызара атәылақәа реилазаара ишаламгьы, жәаҳәарада асоветшьҭахьтәи евразиатәи аҵакыра иузаҟәымҭхо ахәҭаны иаанхоит ҳәа инаҵшьны иазгәеиҭеит.

«Ҳара излауо ала Аԥсны Аҳәынҭқарра апозициақәа рырҭбаареи уи аекономикатәии акультуратәи апотенциал анагӡареи рзы иҟоу аҭагылазаашьақәеи алшарақәеи ҳхы иаҳархәалоит. Иарбоу ахықәкы анагӡараҿы ароль ду нанагӡоит Жәлар Рынхамҩатә Еихьӡарақәа Рцәыргақәҵа (ВДНХ) аҿы акультура-цәыргақәҵатәи ахәаахәҭратәи апавилион еиԥш иҟоу, акыр зҵазкуа аинструмент аҟазаара.   Уаанӡа Москава ақалақь ахада Сергеи Собианин уи аиҭашьақәыргылара ҭагалан, 2023 шықәсазы ихыркәшахоит ҳәа аҳәамҭа ҟаиҵахьан», - ҳәа иҳәеит Олег Барцыц.

Аҟәа. Мшаԥымза 5, 2023 шықәса. Аԥсныпресс /Алексеи Шамба/. К. Хетагуров ихьӡ зху Аахыҵ-Уаԥстәылатәи аҳәынҭқарратә драматә театр аҿы имҩаԥысит Аԥсны акультура Амшқәа раартра иазку аныҳәатә церемониа.  

Аахыҵ Уаԥстәыла иҟоу Аԥсны ацҳаражәҳәаҩ Алан Елбакиев Аԥснытәи артистцәа Цхьынвалтәи асцена аҿы рықәгылара иадҳәалоу акыр аамҭа иззыԥшыз амш ҟалеит ҳәа иазгәеиҭеит.  Уи иажәақәа рыла, атәылақәа ирыбжьоу аиашьаратә еизыҟазаашьақәа зегьы, иара убас аҭоурыхтә шьаҭақәа реалла инагӡахо аусқәа рыла ишьақәырӷәӷәазароуп, уи аколлективқәа зегьы қәҿиарала ақәгылара рзеиӷьаишьеит.  

Аахыҵ Уаԥстәыла акультура аминистр Радмила Ӡагоева Аԥсны акультура Амшқәа акыр зҵазкуа усмҩаԥгатәқәоуп ҳәа илыԥхьаӡоит.

«Сара Аԥснытәи арҿиаратә коллективқәа иҟалараны иҟоу рықәгыларақәа ртәы аԥснытәи аҭыжьымҭақәа руак аҿы саԥхьеит. Ари астатиа ахы аҿы «Аҩнынтәи аҩныҟа» ҳәа афраза анын. Арҭ ажәақәа ҳаиашьаратә еизыҟазаашьақәа ирыҵоу аҵакы зеиӷьаҟам ала иаадырԥшуеит», -ҳәа инаҵшьны иазгәалҭеит Радмила Ӡагоева.

Аҟәа. Мшаԥымза 5, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. Аҟәа ақалақь аҿы аиқәыршәазааратә усурақәа мҩаԥысуеит. Аҳҭнықалақь аԥхынтәи акурорттә аамҭахәҭа, иара убас Аԥсны жәлар рџьынџьтәылатәи еибашьра аҿы Аиааира агара Амш 30- шықәса ахыҵреи Аԥсны ахьыԥшымра жәларбжьаратәи азхаҵара 15-шықәса азхаҵареи разгәаҭара азы аҽазыҟаҵара иаҿуп.  Ашьаҟамҩақәа хаҳәцәыла ахҟьара, афуникулиор аҿы ахыргьагьа аиҭашьақәыргылара, иара убас аԥшаҳәа аҿы арлашагақәа рырҽеира, уҳәа убас ирацәаны аусмҩаԥгатәқәа мҩаԥысуеит.

Апсныпресс акорреспондент Амуниципалтә Унитартә Наплакы «Ақалақьргылара апроект» адиректор Асҭамыр Ԥиԥиа диҿцәажәеит. Уи аиҿцәажәараҿы еиликааит иҟаҵоу атәы, иара убас иҟаҵатәны иҟоуи ртәы.

Асҭамыр Ԥиԥиа иажәақәа рыла, Аҟәа ақалақь Ахадара ахарџь ала, Гәымаа рымҩа аҿы аҵаргәатә ҭӡы хаҳәла ачаԥара хыркәшахеит.

«Имаҷымкәа аобиектқәа рышьақәыргылара азԥхьагәаҭоуп. Афуникулиор (Аҟәатәи ашьха – аред. АП) аҿы аԥшырҭатә ашҭахәыԥшқәа ҩба реиҭашьақәыргылара иадҳәалоу аусурақәа мҩаԥысуеит. Аҳамԥқәа рырҭәара иаҿуп, иҿыцу абаркьылкаламқәеи архитектуратә декор аелементқәеи шьақәыргылахоит. Ателехәаԥшратә ҳар азааигәара иҟоу ашҭахәыԥш аҿы аусуҩцәа амаакырақәа рышьақәыргылареи уи хаҳәцәыла ачаԥареи ирылагеит. Иара убрааҵәҟьа афонтан аргылара азԥхьагәаҭоуп», –  ҳәа иҳәеит иара.

Аҟәа. Мшаԥымза 5, 2023 шықәса. Аԥсныпресс.  Аԥсны акультура Амшқәа Аахыҵ Уаԥстәыла раарра аофициалтә церемониа алагаанӡа Ареспублика Ахада Алан Гаглоев Аԥсны культура аминистр Даур Ақаҩба диԥылеит.

Аиԥылара иалахәын иара убас Аахыҵ Уаԥстәыла иҟоу Аԥсны ацҳаражәҳәаҩ Алан Елбакиеви Аахыҵ Уаԥстәылатәи Ареспублика акультура  аминистр  Радмила Ӡагоевеи.

Аԥсны акультура аминистр Даур Ақаҩба Алан Гаглоеви аиашьаратә уаԥс жәлари рахь Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа ихьӡала адныҳәалареи иреиӷьу азеиӷьашьарақәеи ҟаиҵеит.

«Ҳара ҳзы акырӡа аанагоит шәара иҳашәҭаз адгылара иабзоураны аиашьаратә республика аҟны аҟазаареи Аахыҵ Уаԥстәыла ажәлар ҳкультура ахәҭак дырбареи рзы алшара ахьҳауз», – ҳәа иҳәеит Даур Ақаҩба.  

Даур Ақаҩба иара убас Аахыҵ Уаԥстәыла акультура аминистр Радмила Ӡагоевагьы иҭабуп ҳәа леиҳәеит иҟалҵаз адгылара азы.

«Ҳара ҳгәы хыҭ-хыҭуа ҳазыԥшуп ҳаиашьаратә коллективқәа Аԥсныҟа раара. Агәыӷра сымоуп Аԥсны акультура амшқәеи имҩаԥысраны иҟоу егьырҭ аусмҩаԥгатәқәеи, сҳаиашьаратә еизыҟазаашьақәа рыҿиара хра злоу анырра шанаҭо»», – ҳәа иажәа хыркәшо иазгәеиҭеит Даур Ақаҩба.

Аахыҵ Уаԥстәыла Ахада Алан Гаглоев Аԥснытәи аделегациа даара аҵак ду змоу амиссиа ала иааит ҳәа инаҵшьны иазгәеиҭеит.

Аҟәа. Мшаԥымза 5, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. 2023 шықәса хымз ирылагӡаны Аԥсны атауареикәыршара 9 млрд. 400,7 млн. мааҭ рҟынӡа инаӡеит. Иҳаҩсыз ашықәс аиԥш-зеиԥшу аамҭахәҭа иаҿырԥшны уахәаԥшуазар, уи  1  млрд. 517,5 млн. мааҭ рыла иазҳаит. Абри азы   2023 шықәса актәи аԥшьбарак азы Аҳазылхратә Еилакы адәныҟахәаахәҭратә усура азы аихшьаалақәа ҟаҵо адырра ҟаиҵеит Аԥсны Аҳәынҭқарратә ҳазылхратә Еилакы ахантәаҩы актәи ихаҭыԥуаҩ Алиас  Лабахуа.

«Аимпорт ҳасабла иаагоу атауарқәа рыхәԥса аицҵалыҵ 7 млрд. 456,2 млн. мааҭ рҟынӡа инаӡоит, уи иҳаҩсыз ашықәс аиԥш-зеиԥшу аамҭахәҭа иаҿырԥшны уахәаԥшуазар, 1 млрд 380,1 млн. мааҭ рыла, даҽакала иуҳәозар, 23% рыла еиҳауп.  Аекспорт аҳасабала идәықәҵоу атауар ахәԥса аицҵалыҵ 1 млрд 944,5 млн. мааҭ рҟынӡа инаӡоит. Уи 2022 шықәсазы арбагақәа ирҿырԥшны уахәаԥшуазар, 137,4 млн. мааҭ рыла, даҽакала иуҳәозар 7,6% рыла еиҳауп», - ҳәа иҳәеит Алиас  Лабахуа.

2023 шықәса актәи аԥшьбара аихшьаалақәа рыла, аҳазылхратә усбарҭақәа  рыла 570,3 млн. мааҭ рҟынӡа инаӡоз арбага ала ишьақәырӷәӷәаз аплан ала ареспублика абиуџьеҭ ахь иаларгалеит 608,8 млн. мааҭ. Уи  2022 шықәса аиԥш-зеиԥшу аамҭахәҭа иаҿырԥшны уахәаԥшуазар, 37,7 млн. мааҭ рыла еиҳахеит. 2023 шықәса актәи аԥшьбара азы аплан 107 % рыла инагӡоуп.

«Аҳазылхратә шәатәқәа рыхкы хаданы иҟоуп Иназыцҵоу ахәԥса азы Ашәахтә, уи ахәҭаа 60% рҟынӡа инаӡоит, аимпорт ҳасабла иаауа, иара убас аекспорт ҳасабла идәықәҵахо атауарқәа рзы аҳазылхратә баџь  аҳазылхратә шәатәқәа зегьы рҟынтәи  - 18% рҟынӡа инаӡоит; аҳазылхратә еизга - 16% , акцизтә шәахтә - 6%. Аԥаратә еквивалент ала аҳазылхратә баџь - 111,5 млн. мааҭ рҟынӡа инаӡоит, аҳазылхратә еизга - 99,4 млн. мааҭ, акцизатә шәахтә  - 39,8 млн. мааҭ, акцизатә маркақәа - 3,8 млн. мааҭ, Иназыцҵоу ахәԥса азы Ашәахтә - 353,4 млн. мааҭ, егьырҭ алагалақәа - 0,9 млн. мааҭ», – ҳәа иажәа хыркәшо иҳәеит Алиас  Лабахуа.

Алиас Лабахуа иажәқәа рыла, арбагақәа реизҳара еиуеиԥшым афакторқәа ирыдҳәалоуп. Урҭ иреиуоуп атауарқәа раагара аизҳара. Алиас  Лабахуа  иара убас Аԥсныҟа раԥхьатәи аконтеинертә дәыӷба аарагьы далацәажәеит.

«Ааигәа ҳара ҳахь иааит адәыӷба, уи 62 контеинер ала ишьақәгылан. Уи Урыстәылатәи Афедерациа аҟынтәи Ҭырқәтәылаҟа транзитла аидара аиагара акәын. Адәыӷба аҳазылхратә  маҵзура аҟынтәи изеиԥшразаалак аԥкрақәа рыда ииасит. Уи аԥхьагьы  атранзитқәа ҟалахьан, аха имаҷу апартиақәа рыла, амҩасра аԥышәара, амониторинг мҩаԥысуан», – ҳәа иҳәеит иара.

Шьҭахьҟа адәыӷба Урыстәылатәи Афедерациа азы даҽа еидарак ақәҵаны амҩа иқәлоит.

«Аԥсны Аҳәынҭқарреи Урыстәылатәи Афедерациеи Рнапхгараҭарақәа ирыбжьарҵаз аиқәшаҳаҭра инақәыршәаны, аганқәа рҳәынҭқаррақәа иахьаҵанакуа аидарақәа ԥықәсларада рыиасра (рытранзит) алдыршалароуп. Уаҟа аҳазылхратә шәатәы мыцхәы иҳаракӡам, аха ҳтерритриа аҿы ас еиԥш апроцедура аҟалара афакт иаанаго рацәоуп: иахьа тауарк аагара алыршахоит, уаҵәы – даҽа тауарк, убас-убас, «капеи-капеи еицыло» зҳәаз еиԥш, ҳҳәынҭқарра абиуџьеҭ шьақәгылоит», - ҳәа инаҵшьны иазгәеиҭеит Алиас Лабахуа. 

Алиас Лабахуа иара убас Аҳәынҭқарратә ҳазылхратә Еилакы  2023 шықәсазы азԥхьагәаҭаратә рбагақәа дырзааҭгылеит – 2 млрд. 847 млн. мааҭ, уи 2022 шықәса рзы аасҭа 350 млн. мааҭ рыла еиҳауп.   

Аҟәа. Мшаԥымза 5, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. 2023 шықәса актәи аԥшьбарак азы атәыла аҳазылхратә усбарҭақәа иаадырԥшит 62 инарзынаԥшуа административных зинеилагарақәа. Абри азы Аҳәынҭқарратә ҳазылхратә Еилакы азинхьчаратә ҟәшеиҵақәа ҳазҭоу ашықәс хымз ирылагӡаны инарыгӡаз аусура азы адырра ҟаҵо иҳәеит Аҳәынҭқарратә ҳазылхратә Еилакы ахантәаҩы ихаҭыԥуаҩ Зураб Ашәба.

«Ҷыдала ишәарҭоу аконтрабат ахкы аарԥшра иазкны атәыла аҩныҵҟатәи аусқәа Рминистрра аҟәшеиҵақәа русзуҩцәа алархәны имҩаԥгаз ауснагӡатәқәа 5 рыла аҳазылхратә Ԥыԥшырҭа «Ԥсоу» ала Аԥсныҟа аиагаразы аҽазышәарақәа раан иаанкылан иагьрымхын: анаркотиктә маҭәашьар «метадон» ­ – 6,019 гр, «героин» – 0,617 гр, арҩышьыгатә маҭәашьар «прегабалин» – 59,7 гр, «лирика» – 42 капсула, «неиронтин» – 17 ҵәаҟьа, «габапентин канон» – 12 ҵәаҟьа», – ҳәа адырра ҟаиҵеит Зураб Ашәба.

Аҟәа. Мшаԥымза 4, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. Аҟәатәи алицеи-интернат 9 акласс аҵаҩы Вероника Ҳагба автомат (Калашников-АКМ-7,62) аимыхреи аибыҭареи рзы уаанӡа ишьақәлыргылахьаз арекорд еиҳаз арекорд ҩаԥхьа ишьақәлыргылеит. Уи лыдҵа налыгӡеит 10.57 секунд рыла, ҳәа Аԥсныпресс акорреспондент диҿцәажәо иҳәеит аҵараиурҭа аррарҵаҩы Звиад Шенгелиа.

«Актәи арекорд шьақәыргылан жәабранмза, 2023 шықәсазы имҩаԥысыз аицлабрақәа рҿы. Лара усҟан актәи аҭыԥ аанылкылеит. Лыдҵа анагӡаразы 13.03 секунд лцәагеит. Аҽазыҟаҵарақәа рҿы, уи арбагагьы акыр аҵак ду амоуп, Вероника уаанӡа ишьақәлыргылахьаз арекорд даиааит. Лхыдҵа 10.57 секунд рыла иналыгӡеит», – ҳәа инаҵшьны иазгәеиҭеит аррарҵаҩы.

Аҟәа. Мшаԥымза 4, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. Урыстәыла, Москва ақалақь иҟоу Аԥсны ацҳаражәҳәаҩ Алхас Кәыҵниа  мшаԥымза 5 рзы Урыстәылатәи Афедерациа ахада Владимир Путин агәраргагатә шәҟәқәа ииҭоит. Абри атәы аанацҳауеит РИА Новости. 

Алхас Кәыҵниа ишазгәеиҭаз ала, иара Кремль имҩаԥысраны иҟоу агәраргагатә шәҟәқәа ранашьара ацеремониа ахь ааԥхьара иоуит асааҭ 15:00 рзы.

«Хаҭала сара сзы, Ацҳаражәҳәарҭа азы, сыуаажәлари сыԥсадгьыли рзы ари ахҭыс даара аҵак ду амоуп. Ари акыр зҵазкуа амш ҳазыԥшиижьҭеи, ҳҽазыҟаҳҵоижьҭеи крааҵуан», – ҳәа иҳәеит иара.

Аҟәа. Мшаԥымза 4, 2023 шықәса. Аԥсныпресс. Атәыла аҩныҵҟатәи аусқәа рминистр Вальтер Быҭәба аконкурс «Ҳара анаркотикқәа ҳарҿагылоит» аҿы аиааира згаз аҳамҭақәа ранеишьеит. Аицлабрақәа мҩаԥысуан Гәылрыԥшь, Гал араионқәа, Очамчыра, Ҭҟәарчал ақалақьқәа рҟынтәи абжьаратәи ашколқәа рҵаҩцәа.

«Аконкурсқәа еиҿкаахеит ашколхәыҷқәа рзинтәи адыррақәеи ркультуратәии хәдуқәа рышьақәгылареи, иара убас ақәыԥшцәа рыбжьара анаркотикатә маҭәашьарқәа рыдкылара аганахьала анегативтә зыҟазаара ашьақәгылареи аҿар рыбжьара агәабзиара еиҷаҳарыла азнеира апропаганда амҩаԥгареи хықәкыс иҟаҵаны», – ҳәа адырра ҟанаҵоит атәыла аҩныҵҟатәи аусқәа Рминистрра апресс-маҵзура.