Аҟәа. Мшаԥымза 3, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Краснодартәи атәылаҿацә Шәача ақалақь аҳазалхра Аусбарҭа амаҵзура №2 анаркотикатә маҭәашьарқәа рконтрабанда аҿагылара аҟәша аусзуҩцәа аспециалистцәа-акинлогцәа адыԥхьаланы Ганрацәалатәи амашьынақәа роушьҭра-гәаҭаратә Ҭыԥ «Адлер» ашьаҟамҩа аҿы дааныркылеит Аԥсны инхо 24-шықәса зхыҵуа ахаҵа.

Ахаҵа Урыстәылантәи Аԥсныҟа ихы рханы «акоридор иаҵәа» ала даауан. Аҳазылхра аинспектор зыиагара ҟамло атауарқәа рыҟазаара азы уи ииҭаз азҵаара аҭак ҟаҵо  ус еиԥш иҟоу амаҭәашьарқәа имаӡам ҳәа иазгәеиҭеит.

Аҟәа. Мшаԥымза 3, 2025 шықәса. Аԥсныпресс.  Адыгеиа Ахада Мураҭ Кумпилов Аԥсны Ахада Бадра Гәынба иҭоубашьҭаҵара ацеремониа ихы алаирхәит.   Ареспублика Адыгеи аделегациа аилазаараҿы иҟан Урыстәыла Аџьа Афырхаҵа Исҳак Машбаши Адыгеиеи Кроаснодартәи атәылаҿацәи рҿы амыфҭы Аскарби Карданови.

Мураҭ Кумпилов аиашьаратә республика Ахада иалхра идиныҳәалеит, убри аан уи инаҵшьны иазгәеиҭеит Аԥсни Адыгееи наџьнатә аахыс аиашьаратә, акультуратә, уҳәа аизыҟазаашьақәеи шрыбжьоу. Ареспублика Аԥсны ашәышықәсақәа иргәылганы иахьанӡа еиқәырханы иаанагаз  акультуреи ибеиоу ажәытә традициақәеи рыла Адыга жәлар ргәаҿы иҷыдоу аҭыԥ ааннакылоит.

«Адыгеиа есымша ахышыҩзышьҭра ду арҭоит шәреспублика аҿы имҩаԥысуа ахҭысқәа зегьы, шәеихьӡарақәа иреигәырӷьоит, иуадаҩу аԥышәарақәа раан гәкыла шәуадаҩрақәа шәыцеиҩыршоит, ирылшо ала рыиашьаратә аԥсуа жәлар адгылара рырҭоит. Аԥсни Адыгеиеи рыжәларқәа реизыҟазаашьақәа традициала аиҩызареи аиашьареи агәреибагареи рыла ишьаҭаркуп. Агәра ганы сыҟоуп ас еиԥш иҟоу аиашьаратә еизыҟазаашьақәа аринахысгьы хра злоу аҿиара шаиуо», – ҳәа иҳәеит Ареспублика Адыгеиа Ахада.

Аҟәа. Мшаԥымза 3, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Гәынба Бадреи Урыстәылатәи Афедерациа Ахада Иадминистрациа Анапхгаҩы Актәи ихаҭыԥуаҩ Сергеи Кириенкои ақалақь-фырхаҵа Тҟәарчал иаҭааит.

Аусуратә ныҟәараан урҭ Афырхацәа Раллеиа аҿы игылоу 1992-1993 шш. Аԥсны Аџьынџьтәылатә еибашьраҟны, иара убас Аџьынџьтәылатә еибашьра дуӡӡа аҟны иҭахаз аибашьцәа рбаҟақәа рымҵан ашәҭшьыҵәрақәа шьҭарҵеит. Бадра Гәынбеи Сергеи Кириенкои иара убас ауааԥсыра ирыҿцәажәеит.

Аҟәа. Хәажәкырамза 15, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Хәажәкырамза 15 рзы  93-шықәса ихыҵра азгәеиҭоит Дырмит Гәлиа ихьӡ зху апремиа алауреат, ауаажәларратә усзуҩ, Асовет Еидгыла ашәҟәыҩҩцәа Реидгыла алахәыла, Аԥсни Урыстәылеи ашәҟәыҩҩцәа Реидгылақәа рлахәыла, Адунеи Жәларбжьаратәи адыгатә аҭҵааратә академиа аҳаҭыр зқәу академик, Ажәларқәа рдоуҳатә акзаара адунеи Жәларбжьаратәи академиа алахәыла, Аԥсны зҿаԥсазтәыз акультура аусзуҩы, «Ахьӡ-Аԥша» I  аҩаӡара аорден занашьоу, Аԥсны Жәлар рышәҟәыҩҩы Алықьса Ноча-иԥа Гогәуа.  

Алықьса Гогәуа  абаҩхатәра ду злоу ашәҟәыҩҩы, иналукааша ауаажәларратә усзуҩык иаҳасабала Аԥсны еиԥш уи анҭыҵгьы   деицырдыруеит.  Ашәҟәыҩҩы есымша аԥсуа жәлар зыргәамҵуаз ауаажәларра-политикатә проблемақәа рыгәҭа дыҟан, иара активла амилаҭ-хақәиҭратә қәԥара далахәын.

1988 шықәсазы Алықьса Ноча-иԥа Гогәуа Асовет Еидгыла жәлар рдепутатс далырхит (1988-1991). Иара ихьӡ иузаҟәымҭхо иадҳәалоуп ауаажәларра-политикатә ҵысра – Аԥсны жәлар рфорум «Аидгылара», иара уи дахагылан.

Аԥсны аҭоурых здыруа зегьы еилыркаауеит ари афорум аԥсуа жәлар рмилаҭтә-хақәиҭратә қәԥараҿы ароль хада шааннакылаз.

Аԥсуа жәлар рыԥсадгьыл аҿы рхы иақәиҭны, рхы ҳәаақәырҵо иҟалартә еиԥш жәашықәсала иззықәԥоз рзинқәа «Аидгылара» анаԥырҵа нахыс ҽаԥарак ԥхьаҟа ицеит. Усҟантәи аамҭазы, ақыртқәа Аԥсны иахаԥаны ианыҟаз, «Аидгылара» мацара акәын аԥсуа жәлар ринтересқәа рыхьчара иазкыз. Ари аиҿкаара цхыраагӡа духеит Аԥсны жәлар рџьынџьтәылатә еибашьра (1992-1993шш.) аламҭалазы ажәлар рымчқәа реидкылараҿы.

Аԥсны Жәлар рышәҟәыҩҩы Алықьса Ноча-иԥа Гогәуа раԥхьатәи ажәабжь иҩит хә-класск рҿы дантәаз, раԥхьаӡа иҩымҭа акьыԥхь абеит жә-класск рҿы аҵара аниҵоз, раԥхьатәи ишәҟәы ҭыҵит 1957 шықәсазы.  Алықьса Гогәуа ироманқәеи, иповестқәеи, иажәабжьқәеи, ипублицистикеи иааидкыланы аизгақәа ҩажәа дравторуп. Иҩымҭақәа еиҭаргахьеит еиуеиԥшым абызшәақәа рахь: англыз, анемец, аиспан, авенгертә, польсктәи, аболгартә, аиапониатә. Ари даара гәахәара дууп аԥсуа милаҭ зегьы ҳзы, избанзар, ҳаԥсадгьыл аԥшӡареиԥш, ҳкультура аҵауларагьы ихнахыр ахәҭоуп адунеи зегьы Алықьса Гогәуа аԥсуа литература аклассик ҳәа дыԥхьаӡоуп.

Аҟәа. Хәажәкырамза 15, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Хәажәкырамза 15 рзы 32 шықәса ҵит Аҟәа Қырҭтәыла Аҳәынҭсовет архәҭақәа рҟынтәи ахақәиҭтәразы ажәыларатә операциа  амҩаԥгара ашьҭахь.  

1993 шықәса хәажәкыра 15 рзы аԥсуа еибашьцәа Гәымсҭа аӡиас ирны Аҟәа ахақәиҭтәразы идәықәлеит, рнапаҿы иааргеит ихадаз астратегиатә ҳаракырақәа, аха ажәылара еиҵахеит. Ацәыӡ дуқәа рыманы март 17-18 рзы аԥсуа архәҭақәа шьҭахьҟа ихьаҵыр акәхеит.

Аҟәа. Хәажәкырамза 15, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Аҟәа  ақалақь аҿы Марттәи ажәылараан иҭахаз Аԥсны аҵеицәа ргәаладыршәеит .

Аҟәа. Хәажәкырамза 14, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Хәажәкыра 14 рзы Гәымсҭа аӡиас ацҳаҿы иаадыртит Марттәи ажәылараан иҭахаз Едуард Касланӡиа, Руслан Лагәлаа, Борис Инаԥшьба рмемориалтә ӷәқәа.

1993 шықәсзы Аԥсны аҳҭнықалақь ахақәиҭтәразы имҩаԥгаз Марттәи ажәылараан иҭахаз аԥсуа ар аибашьцәа Едуард Касланӡиа, Руслан Лагәлааи Борис Инаԥшьбеи рбаҟа аадыртит Гәымсҭа аӡиас хыхьтәи ацҳа азааигәара иаадыртит. Арҭ ахҩык, Аҟәатәи аҩбатәи ажәыларатә баталион «Ветерок» аҿы еибашьуан. Абаталион акомандаҟаҵаҩыс дыҟан Тариел Тапаӷәуа.  Агәалашәаратә ӷәқәа шьақәыргылахеит Марттәи ажәылара иалахәызи иҭахаз рыуацәеи рҭынхацәеи раԥшьгарала.

Аҟәа. Хәажәкырамза 14, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Урыстәылатәи Афедерациа адәныҟатәи аусқәа Рминистрра урыстәылауаа Аԥсны раҭаара аанкыларазы иҟанаҵахьаз абжьгарақәа аԥнахит.

2024 шықәса абҵарамза 15 рзы Урыстәыла Адәныҟатәи аусқәа рминистрра абжьгара ҟанаҵеит аҩнуҵҟатәи аполитикатә кризис инамаданы, урыстәылауаа Аԥсныҟа аныҟәарақәа рҽырцәырхьчаларц, атуристтә ныҟәарақәагьы уахь иналаҵаны.

Аҟәа. Хәажәкырамза 11, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны аҵара Аминистрраҿы аҵара аминистр инапынҵақәа назыгӡо Инал Габлиеи Урыстәылатәи ахәыҷтәы-қәыԥштә Центр анапхгаҩцәеи реиԥылара мҩаԥысит.

Ацентр адиректор Алеқсандр Кудриашиов зхадараҿы дыҟоу аделегациа аилазаараҿы иҟоуп Ацентр аусзуҩцәа Геннади Кириченков, Анна Сергутина, Анна Зассеева, Дариа Фоменко.

Аиԥылара иалахәыз Москва Ахәыҷтәы-қәыԥштә Центр Урыстәыла ашколқәеи аколлежьқәеи рҿы иаланагало еиуеиԥшым ааӡаратә практикақәа, аҭаацәаратә еилазаареи ахәыҷытә еидгыларақәеи рымадара аметодқәа,  ирылацәажәеит.

Аҵара аминистр инапынҵақәа назыгӡо Инал Габлиа асасцәа дырԥыло  аҭыԥантәи арҵаҩцәеи аҵаҩцәеи рзы хра злоу аҟазара-классқәа мҩаԥызгз «Движение первых» ахаҭарнакцәа ааигәа Аԥсныҟа иааны ишыҟаз иҳәеит.

«Сара гәахәарыла исыдыскылоит шәара ҩаԥхьа шәбара. Агәра ганы сыҟоуп ҳусеицура аҳәаақәа есымша аҽшарҭбало. Ҳара иазԥхьагәаҭаны иҳамоуп аиқәшаҳаҭра ҳабжьаҵара. Урыстәылатәи ахәыҷтәы-қәыԥштә Центр ҳара ҳзы ааӡаратә усураҿы иҿырԥшыганы иҟоуп».

 Аҟәа. Хәажәкырамза 14, 2025 шықәса. Аԥсныпресс.  Аминистрцәа Реилазаара аҳәынҭқарратә хықәкытә программа «Анхарҭа 2023-2025шш.» анагӡара азы апрограмма шьақәнарӷәӷәеит.
Апрограмма «Анхарҭа» аҽҳәара даҽа хышықәса рҟынӡа иацҵахар алшоит.

Аԥсны аԥыза-министр инапынҵақәа назыгӡо Владимир Делба иажәақәа рыла, атәыла аиҳабыра ари аԥшьгамҭа аҳәынҭқарра ахада идыргалоит ҳәа иазгәеиҭеит.
Ахықәкытә программа «Анхарҭа 2023-2025» анагӡаразы зынӡа 180 миллион мааҭ азоужьуп, есышықәса 60-60 миллион.
Апрограмма ала иалкаауп афинанстә цхыраара еиҳауи еиҵоуи анаӡаратә ҩаӡарақәа. Еиҳау анаӡаратә ҩаӡара – 1,2 млн. мааҭ рҟынӡа инаӡоит, еиҵоу анаӡаратә ҩаӡара – 700 нызықь мааҭ рҟынӡа инаӡоит.
2024 шықәсазы ирыхәаԥшит 88 арзаҳал, урҭ рахьынтә 32-ҩык алахәылацәа рарзаҳалқәа рыдыркылеит, 32-ҩык иахьазы анхарҭақәа аархәахьеит. Уи иақәхарџьыз аԥаратә хархәагақәа рзеиԥш еицҵалыҵ 30 млн. 400 нызықь мааҭ рҟынӡа инаӡоит.