Аҟәа. Жьҭаарамза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аминистрцәа Реилзаара аҿы ԥхынҷкәынмза 28, 2016 шықәсазы ирыдыркылахьаз «Аҭаҭын аалыҵи иџьбароу арыжәтәи рзы 2016 шықәсазтәи ахкы  азы акцизатә дыргақәа ралагаларазы» Ақәҵара   №234 аиҭакрақәа ралагалара азы аӡбамҭа рыдыркылеит.  

Иалагалахо аҭаҭын аалыҵи иџьбароу арыжәтәи рзы акцизатә дыргақәа рыҟаҵара ахәԥса ахьышьҭыҵыз инамаданы, аминистрцәа Реилазаара ишьақәнарӷәӷәеит: 

– Иалагалахо иџьбароу арыжәтә азы 2016 шықәсазтәи ахкы ахала иҷабуа акцизатә дырга (90x26 мм.)  шьҭарнахыс ирклоит 1,45 мааҭ, аофсеҭтә шьаҭала иҟаҵоу акцизтә дырга (90x26,5 мм)   – 1,15 мааҭ;

– иалагалахо аҭаҭын аалыҵ азы 2016 шықәсазтәи ахала иҷабуа акцизтә дырга (63x21 мм.), иара убас аофсеҭтә шьаҭала иҟаҵоу акцизтә дырга  (44x20 мм.) –  1,15 мааҭ.

Иазгәаҭатәу, акцизатә дыргақәа рыхәԥса аа-шықәса ԥахрада иҟан.

Ақәҵара азинмчы аиуеит абҵарамза 1, 2024 шықәса.  

Аҟәа. Жьҭаарамза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Евразиатәи аусеицура Аҿиара Афонд  жьҭаарамза  22 инаркны жьҭаараза 25-нӡа «Аԥсны-Урыстәылатәи аидгылара: амифқәеи аҵабырги» ҳәа хыс иаманы  асоциологиатә зҵаара  Аԥсны имҩаԥнагеит.  

Асоциологиатә зҵаара амҩаԥгара хықәкыс иаман Аԥсны имҩаԥысуа аполитикатә процессқәа рдинамикеи аԥсны-урыстәылатәи аизыҟазаашьақәа изаамҭанытәиу рҭагылазаашьеи  аилкаара.  

Зынӡа ари асоциологиатә зҵаара рхы аладырхәит араионқәа зегьи амилаҭә гәыԥқәеи рҟынтәи 1217 – ҩык инареиҳаны.

Асоциологиатә ҭҵаара иаанарԥшит Аԥсны атәылауаа актуалра злоу аполитикатә амшхәаԥштә ныррас ирнаҭо, ҳәа адырра ҟанаҵоит Афонд асаит.  

Асоциологиатә  зҵаара агеографиа Гагра, Гәдоуҭа, Аҟәа, Очамчыра ахәҭак, уҳәа Аԥсны араионқәа амҽханакит.

Асоциологиатә зҵаара иахысыз ауаа рмилаҭтә еилазаара: аԥсуаа, аерманцәа, аурысцәа.

Асоциологиатә зҵаара азеиԥш лҵшәақәа абасала ишьақәгылеит:

94% еиҳа узықәгәыӷыртә иҟоу адгылаҩыс ирыԥхьаӡо Урыстәыла ауп (Ҭырқәтәыла – 5%, Қырҭтәылеи Европатәи атәылақәа Реидгыла аҳәынҭқаррақәеи – 1% аҵкьыс еиҵаны);

93% Урыстәыла Аԥсны еиҳау адгылаҩыс аҩызас ирыԥхьаӡоит;

85% Урыстәылатәи Афедерациеи Ареспублика Аԥсни рыбжьара аусеицура анаҩстәи аҿиареи аҳәаақәа рырҭбаареи иадҳәалоу аусура иадгылоит;

76% Аԥсны уажәтәи анапхгара Урыстәылатәи Афедерациа аус ацура аформатқәа рырҭбаара иадҳәаланы иалнахыз акурс иадгылоит;

94% Урыстәылатәи Афедерациа Аԥсны асуверенитети ашәарҭадареи ихадоу агарантс иҟоуп ҳәа агәаанагара иашоуп ҳәа ирыԥхьаӡоит;

87% Урыстәылатәи Афедерациа Аԥсны арратә аҟазаара аибашьра алагара алзмыршо ихадоу факторуп ҳәа ирыԥхьаӡоит, 6% ус еиԥш иҟоу факторны ирыԥхьаӡоит  Аԥсны Арбџьармчқәа, 3% аасҭа еиҵаны  – Қырҭтәыла иалнахыз аконструктивтә позициа;

Аҟәа. Жьҭаарамза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Жьҭаарамза 30 рзы Аԥсны иазгәарҭоит анаука Амш. Ԥхынҷкәынмза  12, 1993 шықәса рзы  Аԥсны  Аҳәынҭқарра Актәи Ахада Владислав  Григори-иԥа Арӡынба инапы аҵаиҩит «Аԥсны  Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа аԥҵаразы» Аԥсны  Аҳәынҭқарра  Иреиҳаӡоу  Асовет Ақәҵара анагӡара иазку ауснагӡатәқәа рзы» Аусԥҟа.

Хәажәкырамза 26, 1997 шықәса рзы  Владислав Арӡынба «Аԥсны  Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа аԥҵаразы» Аусԥҟа ҭижьит, жьҭаарамза 30, 1997 шықәса рзы иалхын Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа актәи аилазаара. Убри азы жьҭаарамза 30 Ареспублика Аԥсны анаука Амш ҳәа иԥхьаӡоуп. Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа аилазаара ахь раԥхьатәи алхрақәа мҩаԥысит жьҭаарамза 30, 1997 шықәса рзы.

Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа иҵабыргу алахәылацәаны усҟан иҟалеит быжьҩык аԥсуа ҵарауаа – Гиви Аиба, Владислав Арӡынба, Шьоҭа Арсҭаа, Хәыхәыҭ Бӷажәба, Михаил Максимов, Баџьгәыр Саӷариа, Баграт Шьынқәба;

Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа алахәылацәа-акорреспондентцәас иҟалеит – Маргарита Ладариа, Валентин Старцев, Владимир Ҵнариа, Лидиа Ҷкадуа, Георги Шамба, Pеваз Швангираӡе.

Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа ҳаҭыр зқәу алахәылацәас иҟалеит  – Омар  Беигәуа, 3инаида Габуниа, Мурадин Кумахов, Букар  Талибов, Џьорџь Хьиуитт, Амин  Шагиров, Назир  Екба. 

Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа раԥхьатәи апрезидентс дҟалеит еицырдыруа аԥсуа лингвист, афилологиатә наукақәа рдоктор, Аҭҵаарадыррақәа Ракадемиа академик Шьоҭа Арсҭаа. 

Ари зегьы ареспубликазы акыр иуадаҩыз аамҭазы имҩаԥысуан, аха ареспубликеи уи аԥхьаҟатәи аԥеиԥши рзы Академиа аԥҵаразы ирыдыркылаз азыӡба аҵак дуӡӡа аман. Аҳәынҭқарра нхарҭәааны аҿиаразы, хымԥада, аҭҵаарадырра иамоу аҵакы дууп, уи амилаҭтә економика, ааглыхра, ақыҭанхамҩа, акультура, аҵараиура рыҿиара алзыршо акоуп.

Аҟәа. Жьҭаарамза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсни Урыстәылеи урыстәылатәи аиуристтә хаҿқәа ареспубликаҿы аинвестициатә проектқәа рынагӡара азин рызҭо Аиқәшаҳаҭра рнапы аҵарҩит.

Адокумент рнапы аҵарҩит Аԥсны аԥыза-министр ихаҭыԥуаҩ, аекономика аминистр Кристина Озган, Урыстәылатәи Афедерациа аекономикатә ҿиара аминистр ихаҭыԥуаҩ Максим Решетников.

Аиқәшаҳаҭра аинвестициатә проектқәа рынагӡара азҵаара аҭышәынтәалара адагьы аганқәа рыԥхықәрақәеи рзинқәеи ҳәаақәнаҵоит, Аԥсны аинвестициатә усура назыгӡо аиуристтә хаҿқәа адгылара рыҭара иазку ауснагӡатәқәа алнакаауеит.

«Аиқәшаҳаҭра ареспублика аекономика ахь инацҵаны урыстәылатәи аинвестициақәа ралагалара иацхраауеит, иара убри ала ақыҭанхамҩа, аусдуларатә ааглыхра, атуризм, асанатор-курорттә хәышәтәра, аԥсшьара иадҳәалоу аусхкқәа рыҿиара, аинфраструктура – агаз ала аиқәыршәара, ӡыла аиқәыршәара аобиектқәа, арԥхарра, атранспорт, асоциалтәи ацифратәи аинфраструктура  ашьақәгылара иацхраалоит», – ҳәа иазгәеиҭеит Максим Решетников.

Аԥсны аԥыза-министр ихаҭыԥуаҩ, аекономика аминистр Кристина Озган, аусшәҟәы дахцәажәо, аинвестициақәа Аԥсны аекономикатә ҭагылазаашьа аҭышәынтәалара аус аҿы акыр зҵазкуа ароль нарыгӡоит ҳәа инаҵшьны иазгәалҭеит.

Аҟәа. Жьҭаарамза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аҟәа ақалақь Коӷониа имҩаҿы акаҭран ашьҭаҵара иаҿуп.

Араҟа инхо Саида Амҷба лажәақәа рыла, ари амҩа шықәсырацәа инеиԥынкыланы аҭагылазаашьа уадаҩны иаанхон: ақәоурақәа рышьҭахь ажрақәа аӡы рҭалон, ашоурақәа раан – ӷәӷәала асаба гылон.

«Араҟа аҭыжаарақәа ахьырацәаз иахҟьаны амашьынақәа лассы-ласы иԥхасҭахон, – ҳәа еиҭалҳәоит лара. – Ҳара даараӡа ҳаигәырӷьоит ҳамҩаду аиҭашьақыргылара ахьзалыршахаз».  

Аҟәа. Жьҭаарамза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны  Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Иусԥҟала Чачхалиа Дадын Валери-иԥа аррамаҵзура дахыԥхьаӡалоуп, Аԥсны Аҳәынҭқарра Ашәарҭадара Амаҵзура Иҷыдоу ахықәкы азы ацентр аиҳабы имаҵзураҟны даҭоуп. 

Аҟәа. Жьҭаарамза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс.  Аԥсны  Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Иусԥҟала аиҵаполковник Аҭәмаа Џьони Гарри-иԥа Аԥсны Аҳәынҭқарра Ашәарҭадара Амаҵзура Иҷыдоу ахықәкы азы ацентр аиҳабы имаҵзураҟнытә ихы дақәиҭтәуп даҽа маҵзурак аҟны иаҭара инамаданы.

Аҟәа. Жьҭаарамза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Есышықәса, жьҭаарамза 30 рзы Аԥсны аполитикатә репрессиақәа ирылаӡыз ргәалашәара Амш азгәарҭоит. Абри аҽны атәыла ауааԥсыра атрагедиатә хҭысқәеи харада ибжьадырӡыз ауааи ҳаҭырла иргәаладыршәоит.

Ашәтәшьаҵәрақәа рышьҭаҵара ацеремониа мҩаԥысит Жәлар Реизара-Апарламент аҿаԥхьа иҟоу Сариа Лакоба лыхьӡ зху апарк аҿы.

Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа иахьа Аҟәа имҩаԥысыз аполитикатә репрессиақәа ирылаӡыз рбаҟа амҵан ашәҭшьҭаҵара аусмҩаԥгатә далахәын.

Аҟәа. Жьҭаарамза 30, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Жьҭаарамза 30 рзы Аԥсны иазгәарҭоит аполитикатә репрессиақәа ирылаӡыз  ргәалашәара Амш. Ари амш аҽны ҳара сталинтәи арежим иахҟьаны миллионҩыла харада ахара рыдҵаны иҭархаз ҳгәалаҳаршәоит  Арепрессиақәа Аԥснытәи АССР Анагӡаратә Комитет Хада ахантәаҩы Нестор Лакоба Қарҭ Лавренти Бериа еиҵеиҟәаҟәаз  аус ала ашҳам иҭаны даныршь ашьҭахь ирылагеит.  Сталинтәи арепрессиақәа раан ареспублика уааԥсыла даараӡа ацәыӡ ду аиуит.   Уеизгьы хыԥхьаӡарала имаҷыз аԥсуа жәлар  ақәӡаара ашәарҭара иҭагылеит. Аԥсны ХХ ашәышықәса  30 – 40-тәи ашықәсқәа рзы иҟаз аполитикатә репрессиақаа быжь-нызықь ҩык инареиҳаны ирылаӡит.

Аҟәа. Жьҭаарамза 27, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа Аҳәынҭқарратә бызшәа амш азы Аԥсны жәлар дрыдныҳәалеит.

Адныҳәалара атекст аҟны, ҷыдала, иҳәоуп:

«Ҳаҭыр зқәу ҳауаажәлар, гәахәарыла ишәыдысныҳәалоит акырӡа зҵазкуа ҳмилаҭтә ныҳәа – Аԥсуа бызшәа Амш.

Аԥсны аҳәынҭқарратә бызшәас иҟоу – аԥсуа бызшәа ижәытәӡоу, иахьа уажәраанӡа еиқәхаз архаикатә бызшәоуп. Уи иахьа иалацәажәоит ҳтәыла иқәынхо реиԥш, уи анҭыҵгьы милаҭла иаԥсыуоу ҳдиаспора ахаҭарнакцәагьы убрахь иналаҵаны шә-нызқьҩык инареиҳаны ауааԥсыра.  Ишдыру еиԥш, амилаҭ милаҭны иҟазҵо, урҭ рҿахәы зҳәо, еидкыланы измоу абызшәоуп.