Аҟәа. Жьҭаарамза 23, 2024 шықәса. Аԥсныпресс.  Аҟәа ақалақь аҿы, жьҭаарамза 21 – 27 рзы имҩаԥысуеит иҭахаз Аԥсны ахьчаҩцәа ргәалашәара иазку зымаха-зышьаха еибгам аинвалидцәа рыбжьара ашьапылампыл маҷ азы Жәларбжьаратәи атурнир «Аиааира Ахраҿа».

Иахьа, жьҭаарамза 23 рзы имҩаԥысит Барнаули Аԥсни ркомандақәа рыбжьара аматч. Аԥснытәи ашьапылампыласыҩцәа асчиот 4:2 ҳәа иаиааит.

Жьҭаарамза 22 рзы еиԥылеит Аԥсни Кемерови ркомандақәа. Асчиот 8:1 ала аиааира ргеит аԥснытәи аспортсменцәа.

Аҟәа. Жьҭаарамза 23, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Еицырдыруа аԥсуа ҵарауаҩ, иналукааша арҵаҩы, активла аԥсуа жәлар рмилаҭ-хақәиҭратә қәԥара иалахәыз Екатерина Платон-иԥҳа Шьаҟрыл (23.10.1924 ш. – 25.10.2010 ш) дахьынхоз аҩны №94 ахаҿратә ган аҿы амемориалтә ӷәы шьақәдыргылеит.

Аҟәа. Жьҭаарамза 23, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Жьҭаарамза 23 рзы  аҵарауаҩ, арҵаҩы, аԥсуа жәлар рмилаҭ-хақәиҭратә қәԥара активистка Екатерина Платон-иԥҳа Шаҟрыл (1924 – 2010 шш.)  диижьҭеи 100 шықәса ҵит.

Е. П. Шьаҟрыл диит жьҭаарамза 23, 1924 шықәса рзы Гәдоуҭа араион Лыхны ақыҭан еицырдыруа аԥсуа рккаҩы Платон Семион-иԥа Шьаҟрыл иҭаацәараҿы.  1946 шықәсазы А. М. Горки ихьӡ зху Аҟәатәи арҵаҩратә Институт даналга ашьҭахь аурыс бызшәеи алитературеи рырҵаҩыс аусуразы ддәықәҵан Аҷандаратәи абжьаратәи ашкол ахь. 1948 шықәса инаркны  Е. П. Шьаҟрыл Москва ақалақь аҿы лҵара иацылҵеит. 1954 шықәсазы абызшәадырра Аинститут аспирантура аҿы лҵара анхлыркәша ашьҭахь, Е. П. Шьаҟрыл Асовет Еидгыла Анаукақәа Ракадемиа иатәу абызшәадырра Аинститут аҿы афилологиатә наукақәа ркандидат ҳәа аҵарауҩ иҩаӡара аиуразы қәҿиарала адиссертациа лыхьчеит.  Аусумҭа «Ашьҭынгылақәа аԥсуа бызшәаҿы» («Послелоги в абхазском языке") иҳараку ахәшьара аиуит.  1954 шықәса инаркны Екатерина Плантон-иԥҳа Шьаҟрыл  Д. И. Гәлиа ихьӡ зху Аԥсуа бызшәеи алитературеи аҭоурыхи Ринститут аҿы анаукатә усзуҩыс аус луан, аамҭак ала Аҟәатәи арҵаҩратә Институт аҿы афилологиатә факультет аҿы арҵаҩыс аус луан. Араҟа уи зегь раԥхьа аԥсуа грамматика азы алекциақәа аԥсышәала даԥхьо далагеит.    

Екатерина Платон-иԥҳа лаҳәшьа Ҭамара Платон-иԥҳа длыцны, Аинститут адиректор  А. Ф. Хонелиа ицхыраарала аԥсуа бызшәеи алитературеи ркафедра аԥҵаразы ихымԥадатәииз  аматериалқәа еиқәдыршәеит. Уи аатит 1956 шықәса рзы. Ажәашықәсақәа ирылагӡаны,  1962 - 1992 шш., Е.П. Шьаҟрыл – арҵаҩратә Институт, анаҩс Аԥснытәи аҳәынҭқарратә Университет аԥсуа бызшәа акафедра адоцентс аус луан. Лырҵаҩратә усура аҿы инарҭбаау анаукатә дыррақәа змаз  Екатерина Платон-иԥҳа Шаҟрыл аԥсуа бызшәа акафедра аҿы ихадоу акурсқәа рыла алекциақәа дрыԥхьон. Лара еиқәлыршәеит Аԥснытәи ауниверситет  азы иҿыцыз аԥсуа бызшәеи аурыс бызшәеи реиҿырԥшратә типологиа азы, аԥсуа бызшәа аморфологиеи асинтаксиси рзы иҷыдоу акурсқәа.

Аҟәа. Жьҭаарамза 23, 2024 шықәса. Аԥсныпресс.  Аҟәа ақалақь аҿы Урыстәыла Афедералтә ҳазалхратә Маҵзуреи Аԥсны аҳәынҭқарратә ҳазалхратә Еилаки рхаҭарнакцәа русуратә еиԥылара мҩаԥысит.

Аиԥылара иалахәыз ҳазҭоу ашықәс акурорттә аамҭахәҭазы аҳазалхратә маҵзурақәа русура аихшьаалақәа ҟарҵеит, иара убас Аԥснынтәи иалганы ирго ақыҭанхамҩатә аалыҵ аҳазалхратә хылаԥшра аҭара азҵаарақәа ирылацәажәеит.

Иазгәаҭан, лаҵарамза инаркны жьҭаарамза аҟынӡа акурорттә сезон иалагӡаны, аҳәаа иахысны ишыиасыз 6 млн. ҩык инареиҳаны хазхаҭалатәи ахаҿқәа, иара убас 1 млн. рҟынӡа атранспорттә хархәагақәа. Зынӡа 2024 шықәса алагара инаркны – 2 млн. инареиҳаны атранспорттә хархәагақәеи 9 млн. ҩык инареиҳаны ауааԥсыреи.  Уи иҳаҩсыз ашықәс аиԥш-зеиԥшу аамҭахәҭа иаҿырԥшны уахәаԥшуазар 10% рыла еиҳауп.

Аԥыԥшратә гәыԥқәа рхыԥхьаӡара ацҵаразы ианаамҭаз ирыдыркылаз аӡбамҭеи имҩаԥгаз аиҿкааратә уснагӡатәқәеи ирыбзоураны Аԥсни Урыстәылеи ирыбжьоу аҳәаа аҟны аушьҭра-гәаҭаратә усура аҭышәынтәалара алыршахеит.

Аҟәа. Жьҭаарамза 23, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны аҳәынҭқарратә Университет аҭоурыхи жәларбжьаратәи аизыҟазаашьақәеи ркафедра астудентцәа Сҭампылтәи ауниверситет Медениет аҿы рыпрактика хыркәшахеит.    

Ауниверситет Медениет аҿы аҽазыҟаҵарақәа ААУ астудентцәа рзы акыр зҵазкуа академиатә ԥышәа адагьы, егьи акультура аилкаара, аԥсуа диаспора амадара, жәларбжьаратәи аизыҟазаашьақәа рганахьала аспециалистцәа рабадырра, уҳәа рзы  иуникалу лшараны иҟалеит, ҳәа адырра ҟанаҵоит ААУ а-Telegram-канал.

Ауниверситетқәа рыбжьара ас еиԥш апартниорра аусеицуразы, академиатә ԥышәа арҳаразы аҩ-ганк ирзыманшәалоу аусеицуразы аплатформа аԥҵарала аимадара арӷәӷәоит, акультурабжьаратәи адиалог, адунеи аҿы акультуратә ҭынха аиқәырхареи аилибакаареи иаҵоу аҵакы ахадара шьақәнарӷәӷәоит.

Аҟәа. Жьҭаарамза 21, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Иахьа Аԥсны Афырхаҵа, 1992 шықәсазы раԥхьатәи ахыхьчаратә отриадқәа реиҿкааҩцәа иреиуаз Сҭеԥан Занҭариа (21.10.1959 - 03.12.1992 шш.) иԥсы ҭазҭгьы 65 шықәса ихыҵуан.   

Зантариа Стеԥан Самсон-иԥа диит жьҭарамза 21 1959 шықәса рзы Очамчыра араион Тамшь ақыҭан. 1976 шықәсазы Сҭеԥан Занҭариа, Тамшьтəи абжьаратəи ашкол далгеит. Даара аҵара бзианы иҵон дыҷкəына еилҟьан, аиҩызаразы дхазынан.

Сҭеԥан Занҭариа 1981 шықәсазы иара убасҵəҟьа қəҿиарала далгоит Аҟəатəи арҵаҩратə институт, анаҩс 1981 – 1985 шш. рзы ашкол аҿы аус иуан, иаԥиҵоит аҭаацəара. Аԥсыуа ҭаацəарак ишраҭəаз еиԥш инхон-инҵуан, аха аибашьра хлымӡаах дара рзы акыр аҽарџьбареит.

1985 - 1989 шш. – Ҟындыӷтәи аԥсааҭааӡарҭа афабрика аҿы аус иуан. Ԥхынгәымза, 1989 шықәса рзы иҟалаз ахҭысқәа раан Сҭеԥан Занҭариа иҩызцәеи иареи Аалӡга аӡиас аҿы Мраҭашәаратәи  Қырҭтәыла аҟынтәи иаауаз аибашьцәа раанкылара рылшеит. Анаҩс иара ахыхьчара аотриадқәа активла еиҿызкаауаз рхыԥхьаӡараҿы дҟалеит.  Аҩныҵҟатәи архәҭақәа рырхәҭа аиҿкаара ашьҭахь Сҭеԥан Занҭариа изныкымкәа Аԥсны аҳәаақәа рыхьчаразы дцон.  Аибашьра раԥхьатәи амш инаркны иара  Тамшьтәи агәыԥ даланы хацәнымырха ампыҵахалаҩ диҿагылеит.

«Аибашьра аԥхьатəи амшқəа инадыркны Сҭеԥан иашьа Семионгьы иаргьы, иҩызцəагьы аҕа хəымга иҿагылоит. Иара убас рыԥсадгьыл рыхьчон иаб иашьа иԥацəа Аслан, Заза, Асҭамыр Занҭариаа. Аибашьра раԥхьатəи амшқəа рзы, Очамчыреи Аҟəеи еимаздо Тамшь иагəылсуа амҩаду аҿы аҕа иҭархара, иаанкылара, ааха иҭара аус аҟны иҩызцəагьы иаргьы даара аџьабаа рбеит. Уи ашьҭахь, Ануаа рхəы ахырҕəҕəарҭаҿы аҭыԥқəа аанкыланы ҳаҟан, ҳаицын», - ҳәа игəалаиршəоит аинрал-полковник, атәылахьчара аминистр Владимир Ануа.

Аҟәа. Жьҭаарамза 21, 2024 шықәса. Аԥсныпресс.   Жьҭаарамза 20  инаркны 24 аҟынӡа афедералтә ҵакыра Сириус аҿы имҩаԥыслоит аклимат аҽаԥсахреи аекологиа апроблемақәеи ирызку Жәларбжьаратәи аолимпиада (International Olympiad on Climate Change and Environmental Issues, IOCE 2024). Уи рхы аладырхәуеит быжь-ҳәынҭқаррак: Урыстәыла, Ареспублика Белорусь, Индонезиа, Тадџьыкьысҭан, Пакисҭан, Сеишелтәи адгьылбжьахақәа, Аԥсны рҟынтәи 30-ҩык аҵаҩцәа.

Аолимпиада аекологиеи аклимат аҽаԥсахреи ирыдҳәалоу азҵаарақәа рыла афедералтә ҵакыра Сириус имҩаԥысуа Жә-ҳәынҭқаррак зҵазкуа Аҳәынҭқаррабжьаратәи Аидгыла (БРИКС) Анаука-ҵарадырратә конгресс ихадоу аусмҩаԥгатәқәа иреиуахеит.

Аолимпиада аҷыдаҟазшьаны иҟоуп уи иаразнак ҩ-форматк  – атеориатәи аԥышәатәи ахьеиднакыло. Апрактикатә тур ахыдҵақәа рыӡбаразы ашколхәыҷқәа Кавказтәи абиосфератә ҳәарԥсарра амаршрутқәа рахь идәықәлоит. Араҟа урҭ рхала аҭҵааратә усура мҩаԥыргоит, аусуразы иахәҭоу аматериал еизыргоит. Алахәылацәа аекосистематә хыдҵақәа, аҳәарԥсаррақәа ирымоу антропогентә қәыӷәӷәара аилкаара, атуристтә усура анапхгараҭара, уҳәа рыла азҵаарақәа рыӡбар акәхоит.

Аҟәа. Жьҭаарамза 21, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны Аҳәынҭқарра адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Шамба Халед Уалид Абаза ақалақь Латакиа ахадас официалла имаҵура аанкылара идиныҳәалеит.

Адныҳәалараҿы иазгәаҭоуп, ҷыдала:

«Шәара шәзанааҭтә еихьӡара дуқәеи Шьамтәылатәи Арабтә Республика реиҳабыраҿы аҭакԥхықәра ду зцу шәусуратә ԥышәа дуи акыр ирацәоуп.

Сара даара агәрагара сымоуп, Абазаа рҭаацәара ирымоу атрадициа дуқәеи аҳәынҭқарратә ԥышәеи Латакиа ақалақь ауааԥсыра рзы ишәымоу апланқәеи агәҭакқәеи рынагӡараҿы ишшәыцхраауа».

Аҟәа. Жьҭааармза 21, 2024 шықәса. Аԥсныпресс.  Жьҭаарамза 23 инаркны 30 аҟынӡа Аԥсни Қырҭтәылеи ирыбжьоу аҳәынҭқарратә ҳәаа аҿы аушьҭра-гәаҭаратә Ҭыԥ «Егры» ауааԥсыра рыиасразы аамҭала иаркхоит. Уи азы Ақәҵара ахәаша, жьҭаарамза 18 рзы инапы аҵаиҩит Аҳәынҭқарра Ахада Аслан Бжьаниа.

Убри аан аҷыдалкаақәак шьақәыргылоуп: 

– Уаанӡа закәаншьаҭала Қырҭтәылаҟа ицаны иҟаз Ареспублика Аԥсны атәылауааи анхаразы азин аршаҳаҭга змоу ахаҿқәеи рыхынҳәразы;

Аҟәа. Жьҭаарамза 21, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. 30 тонна инареиҳаны агуманитартә еидара Аԥснынтәи Курсктәи аобласть ахь инаргоит.  Арегион ауааԥсыра рзы еизгоу агуманитартә  еидара зқу амашьынақәа рколонна иахьа Аҟәа ақалақь аҟынтәи амҩа иқәлеит, ҳәа адырра ҟанаҵеоит Иҷыдоу аҭагылазаашьақәа рзы Аминистрра апресс-маҵзура.