Аҟәа. Лаҵарамза 5, 2025 шықәса. Аԥсныпресс.  В.Арӡынба ихьӡ зху Арратә Ахьӡ-Аԥша амузеи аҿы Аџьынџьтәылатәи еибашьра Дуӡӡа аҿы Аиааира агара Амш 80-шықәса ахыҵра иазкны иаатит  ацәыргақәҵа “Аиаааира акино.”

Аекспозициа иалалеит еиуеиԥшым  атематикатә ҟәшақәа, уахь иаҵанакуеит Ахьӡ-Аԥша Амемориал, Аџьынџьтәылатәи еибашьра Дуӡӡа аамҭахәҭа иаҵанакуа акино, асоветтә кино, Урыстәылатәи Афедерациа акино, Аԥсны афырхацәа, арратә операторцәеи афырхацәа-актиорцәеи рзона.

Аҟәа. Лаҵарамза 5, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Лаҵарамза 5 рзы Аҟәа ақалақь иҟоу Москва Аҩны аҿы имҩаԥысит иааиуа Аиааира Амш иазкыз акомандатә интеллектуалтә хәмарра. Уи алахәылацәа – Аҟәеи Аԥсны араионқәеи рҟынтәи 48-ҩык ашколхәыҷқәа – Аџьынџьтәылатәи еибашьра Дуӡӡа азы рдыррақәа аадырԥшит.

Азҵаарақәа Аԥсны иалҵыз афырхацәа, хадара злоу ахҭысқәа, иара убас аибашьра аамҭа иадҳәалоу амузыкеи акинофильмқәеи ирызкын. Ахәмарра аҿы алахәылацәа иаадырԥшыр акәын аиуридициа адагьы алогикеи акоманда аҿы аусура алшареи.

Аҟәа. Лаҵарамза 2, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Иналукааша аҳәынҭқарратә усзуҩ, Ар рԥыза, Аԥсны Афырхаҵа, Ахьӡ-аԥша I аҩаӡара аорден занашьоу аинрал-леитенант Сергеи Дбар  иԥсы ҭаны дыҟазҭгьы лаҵарамза 2 рзы 79 шықәса ихыҵуан.  Иара идунеи иԥсахит 2002 шықәса рзы, 56 шықәса дшырҭагылаз.

Аибашьрақәа зегьы ицәырыргоит ахатә фырхацәеи ар рыԥхьагылаҩцәеи. Убас иагьыҟалеит 1992-1993 шш. Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатәи еибашьрагьы. Араҟа арратә ус аҿы илаз аҟыбаҩ зеиӷьаҟам ала иааирԥшит Аԥсны Арбџьармчқәа Рыштаб Хада аиҳабы Сергеи Платон-иԥа Дбар.   

Атәылахьчара Аминистрра анапхгараҭара, Арбџьармчқәа рыруаа иахьа Аԥсны Афырхаҵа ҳаҭырла дыргәаладыршәеит, Аҟәа ақалақь, Ахьӡ-Аԥша апарк аҿы игылоу уи ибаҟа амҵан ашәҭ шьыҵәрақәа шьҭарҵеит.

Лаҵарамза 2, 1946 шықәсазы Мгәыӡырхәа ақыҭан диит заб игәараҭа еснагь иҭҭәааз, зхәыҷра ашықәсқәа ақыҭаҿы изхызгаз, еснагь аччареи ахәмарреи згымыз, зшьапы зыжәлар рԥеиԥш азы иеихызгаз, зцәажәара, зхәыцра, змилаҭ рҭоурых иузаҟәымҭхо иадызҳәалоз, Аԥсны ашәарҭа ианҭагылоз зыбжьы аӷьеҩҳәа изыргоз, ҳарбџьармчқәа ҵәатәы шьаҟаны ирыҵагылаз аибашьҩы-аинрал, Аԥсны Афырхаҵа Сергеи Платон-иԥа Дбар.

1963 шықәсазы иара Мгәыӡырхәатәи абжьаратә школ далгеит, уи ашьҭахь дхәыҷы аахыс ҩызас имаз В. Д. Ҭарбеи иареи Азербаиџьантәи ССР Иреиҳаӡоу Асовет ахьӡ зху Бақәатәи иреиҳаӡоу азеиԥш арратә ҵараиурҭа иҭалеит. 1968 шықәсазы уи қәҿиарала ихиркәшеит, авзводи, аротеи, абаталиони ркомандирс дыҟан. 1972 шықәсазы Баикалнҭыҵтәи арратә округ арота акомандҟаҵаҩыс ддәықәҵан, уи ашьҭахь  амотохысратә баталион акомандаҟаҵаҩыс, ахыԥсаҟьага-артиллериатә батареиа акомандаҟаҵаҩыс дыҟан. 1977 – 1979 шш.  Германиа асовет архәҭақәа реилазаараҿы абаталион акомандаҟаҵаҩ иаҳасабала арратә маҵзура дахысуан. 1979 ш. Фрунзе ихьӡ зху Арратә академиа азыӡырҩыс дыҟан, Аеҵәа ҟаԥшь аорденқәа дыркавалерын, Германиеи, Венгриеи, Ефиопиеи реиҳабыратә ҳамҭақәа ианаршьахьан, Аԥсны аиҳабыра иҟарҵаз аҳәарала, 1990 шықәсазы Сергеи Дбар арратә комиссарс дҟаҵан. Ақырҭуа-аԥсуа еибашьра ианалага инаркны уи Аҟәа ахьчара напхгара аиҭон.

Аҟәа. Лаҵарамза 2, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥсны Ахада Гәынба Бадра Урыстәыла зҽаҧсазтәыз артист, Аԥсны жәлар рартист, Москва - Аҟәа ареис ала иааз раҧхьатәи апассаџьырцәа ируаӡәкыз Гыцԥҳа Алиса дылԥылеит.

Асас аԥсшәа лаҳәо, иҭабуп ҳәа леиҳәеит аҟазара аҿиараҟны, абаҩхатәра змоу аҿар адгылара  рыҭараҟны ллагаламҭазы, иара убас  Гыцԥҳа Алиса зымҽхак ҭбаау акультуратә проект, еиуеиԥшым атәылақәа рҟынтә абаҩхатәра злоу аҿар еидызкыло - Жәларбжьаратәи амузыкатә лабораториа аҳәаақәа ирҭагӡаны.

Аҟәа. Лаҵарамза 2, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Аҳәынҭқара Ахада Гәынба Бадра Урыстәлеи Аԥсни Жәлар рартист, Б. Шьукин ихьӡ зху Атеатртә институт аректор, атеатри, акинои, ателехәаԥшреи рактиор Евгени Книазев дидикылеит.

Аиԥылара мҩаԥысит аҳаиреимадара Москва-Аҟәа аартра инамаданы, Евгени Книазев актәи апассаџьырцәа дыруаӡәкхеит. Аиԥылара иара убас иалахәын Урыстәылатәи Афедерациа Ахада Иусбарҭа ауаажәларратә проектқәа рзы аиҳабы ихаҭыԥуаҩ Александр Журавски. 

Аҟәа. Лаҵарамза 1, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Урыстәылатәи Афедерациа агәабзиарахьчара аминистр Михаил Мурашко аусуратә визит ала Аԥсны даҭааит.

Аԥсны агәабзиарахьчара аминистр Едуард Быҭәба Михаил Мурашко аԥсны-урыстәылатәи аҳәынҭқарратә ҳәаа аҿы диԥылеит, дицны Аҟәаҟа, Ареспубликатә хәышәтәырҭахь дааит, араҟа имҩаԥысуеит аусуратә еилатәара.  Аҟәаҟа даанӡа Михаил Мурашка Гагратәи араионтә хәышәтәырҭа Хада ахь дымҩахыҵны уи аусушьа гәеиҭеит.

Ареспубликатә хәышәтәарҭа аҿы Михаил Мурашко урыстәылатәи аспециалистцәа рыла Аԥсны ашколхәыҷқәа рдиспансеризациа амҩаԥысра азы адырра ирҭеит.

Аҟәа. Лаҵарамза 1, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Аҟәатәи аҳәынҭқарратә коллеџь аҿы мшаԥымза 28–30 рзы имҩаԥысуан «Акогнитивтәии ацәажәаратәии аԥкрақәеи аилагарақәеи змоу ахаҿқәа рдиагностикеи рребилитациеи амультидисциплинартә знеишьа» ҳәа атема ала азанааҭдырра аҩаӡара ашьҭыхра акурсқәа.

Аҽазыҟаҵарақәа мҩаԥыргон Урыстәыла зыхьӡ нагоу аекспертцәа – апедагогикатә наукақәа рдоктор Маргарита Русецкаиа, апедагогикатә наукақәа ркандидат Гульнара Валлиулина, аҳақьым-аневролог Виолетта Иванова, уҳәа убас егьырҭгьы.

Азанааҭдырра аҩаӡара ашьҭыхра акурсқәа «Аԥсны акогнитивтәии ацәажәаратәии аԥкрақәеи аилагарақәеи змоу ахаҿқәа рдиагностикеи рребилитациеи иадҳәалоу актуалра злоу азҵаарақәа» атема ла имҩаԥгаз астол гьежь ала ихыркәшахеит.

Ҭаҭарсҭанынтәи иааз Гульнара Валлиулина арегион аҿы алогопедттә цхыраара аҵаратәи амедицинатәи усбарҭақәа русура иалагалоуп ҳәа иазгәалҭеит.

«Уи алшара аԥнаҵоит митәык иуадаҩым аиҵахарақәа змоу ахәыҷқәа ахәыҷбаҳчаҿы, мамзаргьы ашколқәа рҿы ишыҟоу раԥхьатәи ацхыраара рыҭара. Изызҳахьоу апациентцәа иҷыдоу адгылара аполиклиникақәеи ахәышәтәырҭақәеи рҿы ирырҭоит», —  ҳәа иазгәалҭеит лара.

Лара ахшыҩзышьҭра алҭеит апрофессионалтә еилазаара аҿаԥхьа ицәырҵуа ауадаҩрақәа:

«Ҳара есышықәса аҵараиурҭақәа 50-55 – ҩык аспециалистцәа шоурыжьуагьы, аус зуа аспециалистцәа рзанааҭтә дырра аҩаӡара ашьҭыхразы иааиԥмырҟьаӡакәа акурсқәа шымҩаԥысуагьы, уеизгьы зыквалификциа ҳараку акадрқәа разымхара ҳныԥшуеит».

ААУ арҵаҩы еиҳабы, ахәыҷтәы лагопед Анетта Бганба Аԥсны зцәажәаратә лшарақәа ԥку ахәыҷқәа асоциал-педагогикатә цхыраара рыҭара аганахьала аҳәынҭқарратә дгылара шымҩаԥысуа атәы еиҭалҳәеит. Лара инаҵшьны иазгәалҭеит, 1992 шықәсанӡа, Асовет Еидгыла цқьа иазхәыцны ишьақәгылаз аҳәынҭқарратә политика иабзоураны, ареспублика аҿы иҟан иҭышәынтәалаз алагопед-дефектологцәа ркадртә потенциал. Аха 90-тәи ашықәсқәа рзы иҟалаз ахҭысқәа рышьҭахь ас еиԥш иҟоу аспециалистцәа рхыԥхьаӡара акыр илаҟәит.  

«Иахьа иарбоу аусхкы аҿы Асовет Еидгыла аныҟаз аҵара зҵаз рхыԥхьаӡара аҟынтәи ирацәамкәа аспециалистцәа аус руеит, урҭ иреиуоуп А. Макарович, Л. Џьынџьолиа, А. Погосиан, иара убас И. Кәарҷиа. 2002 – 2012шш. рзы ААУ Москватәи асоциал-гуманитартә Институти рыпрограмма аус ауан. Уи аҳәаақәа ирҭагӡаны  52-ҩык инареиҳаны алогопед-дефектологцәа азыҟаҵан. Аха урҭ аӡәырҩы рзанааҭ ала аус руӡом», – ҳәа илҳәеит Анетта Бганба.

Анетта Бганба алогопед И. Кәарҷиа аҟәатәи ахәыҷтәы поликлиника аҿы зцәажәаратә лшарақәа ԥку 2000-ҩык рҟынӡа ахәыҷқәа ашәҟәы ишҭагалоу азы иҟалҵаз адыррақәа аалгеит.

Аҟәа. Мшаԥымза 29, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Аԥснытәи аҿар активла азыҳәамҭақәа аларҵоит Нижни Новгород имҩаԥысраны иҟоу Адунеизегьтәи аҿар рфестиваль алахәхара азы, ҳәа еиҭеиҳәеит Аԥсны аҿари аспорти русқәа рзы Аҳәынҭқарратә Еилакы аҿар рыҟәша аспециалист Хада Ахра Бебиа.

Ира иҟаиҵаз адыррақәа рыла, иҳаҩсыз ашықәс  азы  Аԥснынтәи иалаҵаз 900 зыҳәамҭа рҟынтәи афорум алахәхаразы иалкаахеит  100-ҩык.  Усҟан  афестиваль еиднакылеит 20 нызықьҩык рҟынӡа алахәылацәа: 10 нызықь ҩык Урыстәылантәи, иара убас 10 нызықьҩык рҟынӡа аҳәаанырцәтәи асасцәа.  

2024 шықәсазы ари афестиваль зхы алазырхәыз Беслан Аршба Адунеизегьтәи аҿар рфестивал иара зеиӷьаҟам ацәаныррақәа изцәырнагеит, убри аҟнытә иара ҩаԥхьа ари афестиваль алахәхара иҽазишәоит ҳәа иазгәеиҭеит.

Беслан Аршба еизаз ирзеиҭеиҳәеит мшаԥымза 16 рзы Москва ақалақь аҿы ишымҩаԥысыз Адунеизегьтәи аҿар Рфестиваль Амшира иазкны аусмҩаԥгатә шьахә. Уи рхы аладырхәит  100-ҩык инарзынаԥшуа ауаа, аиҿкааҩцәеи апартниорцәеи уахь иналаҵаны.  Алаҳәара ҟаҵан, цәыббрамза 17 рзы Нижни Новгород аҿы Адунеизегьтәи аҿар Рфестиваль шымҩаԥысуа атәы. Уи адевиз «Россия согревает».

Аҟәа. Мшаԥымза 29, 2025 шықәса. Аԥсныпресс.  Мшаԥымза 28 рзы ақалақь-фырхаҵа Волгоград аҿы аусура иалагеит Аџьынџьтәылатәи еибашьра Дуӡӡа аҿы Аиааира агара Амш 80-шықәса ахыҵра иазку Жәларбжьаратәи афорум «Аҭынха ду — еицаҳзеиԥшу аԥеиԥш».

Аҟәа. Мшаԥымза 29, 2025 шықәса. Аԥсныпресс. Асовет Еидгыла Афырхаҵа Н.Н. Литвиненко имемориалтә ӷәы аартра иадҳәалоу аныҳәатә усмҩаԥгатә мҩаԥысит Цандрыԥшь аҳаблан.

Афырхаҵа игәалашәара анаунагӡатәра аԥшьгаҩыс иқәгылеит Н.З. Багаҭелиа ихьӡ зху Цандрыԥштәи абжьаратәи ашкол  №2 арҵаҩцәа рколлективи ауаажәларратә Еиҿкаара Аурысцәа Реилазаара "Славянский дом".