Аҟәа. Цәыббрамза 5, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Гәдоуҭа араион аҟны амҩатә инфраструктура аиҭашьақәыргылара мҩаԥысуеит. Ақыҭақәа Хәап, Лыхны, Бармышь аҵыхәтәантәи хымчыбжь рыла акаҭран ашьҭаҵара мҩаԥысуеит, ҳәа адырра ҟанаҵоит Аҳәынҭқарра Ахада ипресс-маҵзура.
Хәаԥ ақыҭан аусура хыркәшоуп, Лыхни Бармышьи ақыҭақәа рҿы аусурақәа ирыцҵоуп. Гәдоуҭа ақалақьи Хәаԥ ақыҭеи еимаздо амҩа акыр аамҭа рыҩныҵҟа аҭагылазаашьа уадаҩны иҟан, ақыҭауаа уи даара иаргәамҵуан. Шьҭарнахыс урҭ уадаҩрада акаҭран зну амҩала иныҟәар рылшоит. Хәаԥ ақыҭан 154 ҭаацәара нхоит, урҭ рахьынтә 130 ҭаацәара иааиԥмырҟьаӡакәа ақыҭараҿы инхоит.
Аҭыԥантәи анхаҩы Константин Смыр уаанӡа Гәдоуҭантәи ақыҭанӡа амҩа ақәзаара сааҭки бжаки уадхылон, уажәы - 15 – 20 минуҭ еиҳаӡам ҳәа еиҭеиҳәеит. «Амҩа ӷәӷәала иԥҽын, аҭаҳарақәа, ажрақәа рацәан. Уажәы, Анцәа иџьшьаны, зегьы маншәалоуп. Иҭабуп ҳәа раҳҳәоит атәыла анапхгара ас еиԥш хра злоу аиҭакрақәа рзы», - ҳәа иҳәеит иара.
Хәаԥ ақыҭа ахада Анри Анқәаб араҟа аҵыхәтәан акаҭран шьҭарҵеит 1984 шықәса рзы, уи нахыс амҩа аиҭашьақәыргылара амбаӡацт ҳәа иазгәеиҭеит. «Амҩа аиҭашьақәыргыларала х-қыҭак – Дәрыԥшь, Џьырхәа, Хәаԥ реимадара еиӷьхеит. Ҳара акрааҵуеит амҩа аиҭашьақәырыгылараҿы ацхыраара ҳаҳәоижьҭеи, абар сынтәа уи алыршахеит. Идуӡӡаны иҭабуп ҳәа раҳҳәоит атәыла анапхгара иҳарҭаз ахаҵгылара азы», – ҳәа иҳәеит иара.
Хәаԥ аусурақәа хыркәшоуп. Ирҿыцуп — 6 714 метра амҩа. Шьаҭанкылатәи аргылара Аусбарҭа анапхгаҩы Аслан Анқәаб иҟаиҵаз адыррақәа рыла, раԥхьа ишьҭарҵеит ариашаратә ҿыгҳа, анаҩс ихадоу, зыҳаракыра 7 см. инаӡр аҿыгҳара шьҭарҵеит.
«Аныҟәара ӷәӷәа ахьыҟоу амҩаду аҿы акаҭран абжьааԥны ақәсра аҽҳәара ҩынҩажәа шықәса акәымкәа фы-шықәса рҟынӡа ауп иахьынӡанаӡо. Ари акаҭран ахаҭабзиара ҳаракуп, ҳара агәыӷра ҳамоуп амҩа ҿыц ақыҭауаа рыԥсҭазаара акыр иарманшәалап ҳәа», - иҳәеит иара.
Ҳаԥшьыра ҳәа иахьашьҭоу аҭыԥ аҿы убасҵәҟьа Лыхни Дәрыԥшьи еимаздо амҩақәа реиҭашьақәыргылара иадҳәалоу аусурақәа мҩаԥысуеит. Араҟагьы акаҭран 80-тәи ашықәсқәа рзы ауп ианышьҭарҵаз. Аусурақәа рынагӡаразы аԥара азоужьуп Аинвестпрограмма аҟынтәи.
1992-1993 шш. Аԥсны жәлар Рџьынџьтәылатәи еибашьраан Ҳаԥшьырантәи иҭахеит 37-ҩык. Иахьа араҟа инхоит 150 ҭаацәара.
Лыхны ақаҭа ахада ихаҭыԥуаҩ Асҭамыр Бганба иажәақәа рыла, уаанӡа иԥҽыз амҩа ала аныҟәара акырӡа иуадаҩын. «Ари амҩа ала ирацәаҩны ауаа ныҟәоит. Уи аиҭашьақәыргылара хымԥадатәиин. Ауаа ахыкәшарала аныҟәара ианақәшәозгьы рацәан. Ҳара атәыла анапхгара иҳарҭаз адгыларазы иҭабуп ҳҳәоит», - ҳәа иҳәеит иара.
Акаҭран ықәҵоуп — 10 334 метра рҿы, амҩа аҭбаара — 4 метрак, акаҭран аҿыгҳара — 6 см. ыҟоуп. Апрораб Андреи Каракелиан Ҳаԥшьыра аусурақәа нанҳәамза 25 рзы ихацыркын, даҽа мчыбжьык ала ихыркәшахароуп ҳәа адырра ҟаиҵеит.
3 750 метра акаҭран ықәҵахоит Бармышь ақыҭан. Р. Д. Агрба ихьӡ зху «Амшынеиқәаҿтәи акалмаҳ ааӡарҭа» адиректор Хада Саид Ԥлиа иҟаиҵаз адыррақәа рыла, аусурақәа рынагӡаразы 68 млн. мааҭ аԥара рзоунажьит «Амшынеиқәаҿтәи акалмаҳ ааӡарҭа». «Аинвестор апроект ахацыркраан амҩа аиҭашьақәыргылараҿы ацхыраара шыҟаиҵо атәы иҳәахьан, уажәы иажәа наигӡоит. Ари амҩа активла ахархәара аиуоит аҭыԥантәи ауааԥсыра рыла еиԥш атуристцәагьы рыла. Нанҳәамза 24 раахыс 1,5 км амҩа еиҭарҿыцуп», – ҳәа еиҭеиҳәеит иара.
