Аҟәа. Рашәарамза 6, 2024 шықәса. Аԥсныпресс. Иахьа Алеқсандр Сергеи-иԥа Пушкин диижьҭеи 225-шықәса ҵуеит (рашәарамза 6, 1799ш. – жәабранмза 10, 1837ш.). Абар шьҭа акыр шықәса инеиԥынкыланы ишьақәгылаз атрадициа ала, аурыс поет дуӡӡа иира Амш аҽны Аҟәа ақалақь, Пушкин имҩала игылоу апоет ибаҟа амҵан ашәҭ шьыҵәрақәа рышьҭаҵара ацеремониа мҩаԥысуеит. 14 шықәса рыҩныҵҟа аныҳәа аиҿкаара мҩаԥнагоит Аԥсны иҟоу Урыстәыла аус ацура Ахаҭарнакра.
Аҭоурыхтә ҭыԥ – Аботаникатә баҳча аҿы – 300-шықәса зхыҵуа аҭәаҵла амҵан апоет дуӡӡа ҳаҭырла дыргәаладыршәарц иааит Жәлар Реизара-Апарламент Аиҳабы Лаша Ашәба, Аԥсны иҟоу Урыстәыла абжьгаҩ-цҳаражәҳәаҩ Михаил Литвинов, Аԥсны иҟоу Аахыҵ Уаԥстәыла ацҳаражәҳәаҩ Олег Боциев, Аԥсны иҟоу Приднестровтәи Молдавтәи Ареспублика Аофициалтә Хаҭаранкра ахада Гарри Кәпалба, Аԥсны иҟоу Урыстәыла аус ацура Ахаҭарнакра анапхгаҩы Дмитри Федотов, Аԥсны ашәҟәыҩҩратә еиҿкаарақәа рхаҭарнакцәа, ауаажәларратә усзуҩцәа, ашколхәыҷқәа, астудентцәа.
Аусмҩаԥгатә мҩаԥыргон Д.И.Гәлиа ихьӡ зху Аԥснытәи агуманитартә ҭҵаарақәа Ринститут адиректор Арда Ашәбеи Аԥсны иҟоу Аурыс культуратә Центр анапхгаҩы Наталиа Каиуни. Еизаз зегьы аԥсшәа раҳәо, Арда Ашәба ас еиԥш иҟоу аиԥыларақәа Аԥсны шьҭа ибзиоу традицианы ишьақәгыалеит ҳәа иазгәеиҭеит:
«Ԥсра зқәым Алеқсандр Пушкин ирҿиамҭақәа ҳажәлар ркультура иузаҟәымҭхо иҟалеижьҭеи акрааҵуеит. Араҟа еицырдыруа аԥсуа поетцәа, аиҭагаҩцәа, рыла Пушкин ипоемақәеи иажәеинраалақәеи еиуеиԥшым абызшәақәа рыла ирыԥхьоит. Урҭ ирыԥхьоит ахәыҷқәеи адуцәеи, избан акәзар, Пушкин – ари ҳара зегьы иаҳзеиԥшу хәдууп, гәадуроуп. Пушкин ибжьы уи иаҵоу аҟазшьа, ацәаҩа, аҵакы аҵаулара уҳәа рыла акы иалаҩашьом, ес еиҵагыло абиԥарақәа рахь ииаслоит!»
«2024 шықәса – аиубилеитә шықәса ауп, сынтәа Алеқсандр Пушкин диижьҭеи 225 шықәса ҵуеит», - лықәгылараҿы инаҵшьны иазгәалҭеитлет Наталиа Каиун.
«Абри аҽны ауп ҳара аурыс бызшәа Амш аназгәаҳҭо, избан акәзар, Пушкин – ҳаамҭазтәи аусрыс литературатә бызшәа ашьаҭаркҩы иоуп», - ҳәа иазгәалҭеит лара.
Адныҳәаларатә ажәахә ҟаҵо дықәгылеит Аԥсны иҟоу Урыстәыла аус ацура Ахаҭарнакра анапхгаҩы Дмитри Федотов.
«225 шықәса – ари арыцхә дууп. Иазгәаҭатәуп, Алеқсандр Сергеи-иԥа Пушкин – ари мацара шәҟәыҩҩык иаҳасабала иаҳгәалаҳаршәо иакәӡам, уи ихьӡ, хәызмаӡам иҭынха Урыстәыла азы аҵак дуӡӡа амоуп, иара ианиаамҭаз иаԥиҵаз ажәар 3000 рҟынӡа иуникалу ажәақәа алалеит, - ари, жәаҳәарада, акыр аанагоит», - ҳәа иҳәеит иара.
Уи, иара убас Алеқсандр Пушкин ибзоураны иахьа ҳапланета аҿы инхо рҟынтәи 250 миллион-ҩык ауаа аурыс бызшәала ицәажәоит, ихәыцуеит, Урыстәыла урҭ ирынаҭо алшарақәа ртәы рдыруеит, ҳәа инаҵшьны иазгәеиҭеит. Иара убас уи аботаника Аинтитут адиректор Едуард Гәыбази жәлар рпоет Мушьни Лашәриеи аџьшьаратә шәҟәқәа ранеишьеит.
Аԥсны иҟоу Урыстәыла Ацҳаражәҳәарҭа абжьгаҩ-цҳаражәҳәаҩ Максим Литвинов Урыстәыла адәныҟатәи аусқәа рминистр Сергеи Лавров аурс бызшәа Амш инамаданы иҟаиҵаз адныҳәаларатә цҳамҭа даԥхьеит. «Пушкин, Толстои, Достоевки, Тургенев рхатәы бызшәа ала иаԥҵоуп адунеи зегьы аҿы иазхарҵахьоу урыстәылатәи акультуреи анаукеи реихьӡарақәа», - ҳәа иазгәаҭоуп адныҳәалара аҿы.
Аусмҩаԥгатә аофициалтә хәҭа ашьҭахь асасцәа алшара рыман Алеқсандр Пушкин илакәқәа рдунеи уагәылазхалоз, ашәышықәсақәа шыиасхьоугьы уи ҳааигәара дшыҟоу ҳаилзыркаауа атеатралтә қәгыларақәа рбара. Хышә шықәса ирҭысхьоу аҭәаҵла амԥан ашколқәа №2, №15 аҵаҩцәа ажәеинраалақәа ирыԥхьеит, ашәақәа рҳәеит.
Аусмҩаԥгатә ахыркәшамҭаз ахәыҷқәа ахаа-мыхаақәа ргьама ддырбеит.
