Раԥхьатәи ажәақәа ҩба иаанагоит «ахьы», «араӡны»,  «ҷах-ҷах»- иаанаго аиха абжьы ауп. Уи абжьы анго ахәыҷқәа ирдыруеит урҭ аҳамҭақәа рыҭаразы ишааиуа, ахаамыхаақәа шроуа.

Ари аныҳәа иахьа абиԥара рхаҭарнакцәа ажьираҿы реиқәшәара, реибабара алзыршо мшуп. Уаҟа игылазароуп аџьтә хџыџи х-маҭәахәки, мамзаргьы даҽакала иуҳәозар х-напык – аԥсынгьери, арыҭәа, ажьаҳәа. Ажьырныҳәа 13 ауха, амра анҭашәалак аамышьҭахь абиԥара иатәу ашьтәа ршьуеит, еиҳарак аџьма, зны-зынла ацәҟата, иара убасгьы, ажьира иадгыло рыцԥхьаӡа арбаӷьқәа, ма ақәытқәа ршьуеит.  Ахәылбыҽха  уи азы ҷыдала аҳаԥшьа, мамзаргьы иҿыцу ауалыр иҭарҭәахьаз аҩы хдыртуеит. Убри аамҭазы аҩнаҭа иатәу аҳәса ачашәқәа рӡуеит, еиуеиԥшым ахаа-мыхақәа ҟарҵоит.

Ажьираҿы аныҳәара абжьааԥны ахацәа рымацара ауп зхы алазырхәуа. Урҭ ацәашьқәа ркны аԥсынгьери иакәшаны иҩагылоит. Игылоуп ус ацәашьқәа блаанӡа. Иныҳәо аҭаацәара иреиҳабу иоуп. Уи иарма напаҿы ашьтәа агәи агәаҵәеи зхоу араса махә икуп. Иарӷьа напаҿы – ҵәыцак аҩы. Иара зны ашьтәа агәи агәаҵәеи дахныҳәоит. Анаҩс аҩнаҭа иатәу зегьы иныҳәоит. Традициала ишаԥу еиԥш, иара иаамышьҭахь еиҳабы-еиҵбыла зегь ныҳәоит, нас ашьтәа агәи агәаҵәеи агьама рбоит.

Ари ажәытә зхаҵара аиашахаҵаратә қьырсианра, аԥсылманра, уҳәа егьырҭ адинхаҵарақәа ирҿагылаӡом, уи атрадициатә культура ашьаҭа шьақәнаргылоит. Аԥсуаа рмонотеизм, иаагозар ақьырсианцәа рҿы еиԥш акәымкәа, анҭыҵтәи адоуҳатә институтқәа ирыдҳәаланы иҟаӡам. Ақьабзқәа зегьы атрадициақәеи аҵасқәеи мацара роуп изыдҳәалахо, убри аан иазгәаҭатәуп, аҭыԥантәи аныхаԥааҩцәа адоуҳатә ԥхьагылаҩцәаны иқәгыларгьы шалшо.

Ажьырныҳәа азгәаҭара аҵас иахьанӡагьы ԥсахрада еиқәханы иҟоуп. Иара азгәарҭоит ақыҭараҿы, аҭаацәара зегьы ахьеизо аҩн ду аҟны.