Аԥсны аганахьала аусмҩаԥгатә рхы аладырхәит аҭоурыхтә наукақәа рдоктор, апрофессор. Аԥсны Агуманитартә наукақәа Ринститут иҿыцууи иҿыцӡоуи аҭоурых аҟәша аиҳабы Аслан Аҩӡба, Ареспубликатә уаажәларратә еиҿкаара «Абхазпоиск» анапхгаҩы Николаи Медвенски, Урыстәылазегьтәи Ауаажәларратә атәылауаҩра-патриоттә еиҿкаара «Урыстәыла ԥсразқәым аполк» Аԥсны иҟоу ахаҭарнак Денис Дементиев, иара убас Псковтәи жәларбжьаратәи афорум зхы алазырхәуа Ареспубликатә Аҳәынҭқарратә Усбарҭа «Аԥснымедиа» адиректор хада Роберт Џьопуа.

Псков аганахьала ателецҳа рхы аладырхәит аҿартә политика аминистр аамҭала инапынҵақәа назыгӡо Дмитри Иаковлев, Аҳәынҭқарратә архив адиректор, Ауаажәларратә Палата алахәылаҩ  Алеқсандр Седунов, иара убас аԥшааратә усура иазку афондқәеи апроектқәеи рнапхгаҩцәа.

Денис Дементиев, Аиааира агара Амш аиубилеитә рыцхә, 80-шықәса ахыҵра иазку акциа «Ԥсразқәым аполк» аныҳәатә ҟазшьа аҭаны массала Аԥсны х-қалақьк рҿы имҩаԥысит ҳәа инаҵшьны иазгәеиҭеит.

«Уамыргәырӷьар алшаӡом ари акциа хыԥхьаӡара рацәала ахәыҷқәа ахьалахәыз. Убри аамҭазы Аԥсны иҟаз атуристцәагьы «Ԥсразқәым аполк» рхы аладырхәит, урҭ иазгәдуны Аиааира абираҟ кны ииасит», - ҳәа иҳәеит Денис Дементиев.

Аслан Аҩӡба  иажәақәа рыла, аҭоурыхтә гәалашәара аҭоурыхҿиарадырралагьы ишьақәгылоит.

«Ҳара ҳҭоурыхҿиарадырра Аџьынџьтәылатәи еибашьрақәа ҩба рконцепциақәа  аныԥшуеит. Уи асоветеидгылашьҭахьтәи аҵакыраҿы акыр ауникалла зҵоу ҭагылазаашьоуп. Аԥсны территориала асоветеидгылашьҭахьтәи аҵакыраҿы зегьы раасҭа имаҷу тәыланы иҟоуп, аха Аџьынџьтәылатәи еибашьра Дуӡӡа азы агәалашәара аиқәырхара аганахьала уи атрадициатә ҟазшьа аманы иҟоуп. Ҳара ҳҿы изеиԥшразаалак ала аибашьра алҵшәақәа реиҭахәаԥшра, уи алахәылацәа, иара убас аибашьраҿы аиааира згаз иадҳәалоу аҭагылазаашьақәа рылацәажәарааҭыԥ амаӡам», - ҳәа иҳәеит Аслан Аҩӡба.

Николаи Медвенски еизаз иргәалаиршәеит нанҳәамза 1942 шықәса инаркны ажьырныҳәамза 1943 шықәса рҟынӡа Аԥсны иахьаҵанакуа  аибашьратә хҭысқәа шымҩаԥысуаз.

«Ҳара зегьы иаадыруеит Кавказ ахақәиҭтәразы имҩаԥысуаз аибашьра атәы, усҟан анемец мпыҵахалыҩцәа Клыхәратәи, Санчартәи, Марыхәтәи аҩхаақәа рхырхарҭала анаскьара рҽазыршәеит. Ар Ҟаԥшь урҭ раанкылареи шьҭахьҟа – Кавказтәи ашхеибаркыра Хада аганахь рхьацареи шалнаршазгьы, иарбоу аҵакыра ахақәиҭтәра рхы ақәырҵеит  зықьҩыла аибашьцәеи адҵаҟаҵаҩцәеи», – ҳәа иҳәеит Николаи Медвенски.

Уи инаҵшьны иазгәеиҭеит, аԥшааратә усурақәа аибашьратә хҭысқәа рышьҭахьҵәҟьа ишалагаз, аха еиуеиԥшым амзысқәа рыла урҭ аамҭа-аамҭала еиԥҟьон.

Николаи Медвенски иажәақәа рыла,  аԥснытәи аԥшааҩцәа ирылшеит аԥшааратә усура аиҭахацыркра 2012 шықәсазы».

«Ҳара адәытә аԥшааратә усмҩаԥгатәқәа мҩаԥаагоит, иҳаԥшаауеит зхаҭара шьақәыргылам аԥсыбаҩқәа, иара убас иҭахази хабарда ибжьаӡызи ирлахьынҵахаз аилкаара ҳҽазаҳшәоит. Ҳара иҳадҵаалоит ԥыхьатәи Асовет Еидгыла ақалақьқәа зегьы рҟынтәи ауаа», – ҳәа иҳәеит иара.