«Ҳара ари ас ҳзазҿлымҳау ҳәа шәазҵаауазар, ишәасҳәоит. Аус злоу, ҳара аҭҵаарақәа ирыцаҳҵар, усҟан иҟалар алшоит адгьылаҵантәи аӡхыҵхырҭа Репруа ахь ҳкылнагаргьы. Ҳара иҳалшоит ҵаҟа аӡиас ала амшын ахь ацәырҵра еиԥшҵәҟьа хыхь, ашьха Арбаика ахь анаӡарагьы ҳалшоит. Уи ҳара ҳзы акыр аинтерес аҵоуп. Аҳаԥы ахь, ари агидросистема ахь узлаҭало аҭыԥқәа рыԥшаара ҳҽазаҳшәоит. Аӡы адгьыл аҵаҟа аус шауа аилкаара Аԥсны аекологиа азы, аекологиатә шәарҭадара, ӡыла аиқәыршәара, уҳәа рзы акырӡа аҵанакуеит» , –  ҳәа иҳәеит Геннади Самохин.

Аҵарауаҩ иажәақәа рыла, Аԥсны шамахамзар уаҳа џьара иуԥымло, хыԥхьаӡара рацәала иҵаулоу аҳаԥқәа змоу иуникалу атәыла ауп. Араҟа   еиқәшәеит ҩ-факторк – акарстә цәырҵрақәа рацәаны иахьуԥыло аҳаштә шьхареи лассы-лассы илеиуа аҳаиртә лышәшәақәеи.

«Аԥсны, иуҳәар алшоит, акыр иҵаулоу, абжьазаара ду змоу аҳаԥқәа рыла адунеи аҿы зегьы реиҳа ибеиоу тәылоуп. Ари ауникалроуп. Ара аамҭак ала  еиқәшәеит еиуеиԥшым афкторқәа. Иҳараку ашьхақәа, даҽакала иуҳәозар, амшын иахыкны зоура  2500 метра рҟынӡа инаӡо аштә шьхақәа рыҩныҵҟа акарсттә гәаҩарақәа, мамзаргьы аҭаҳарақәа маҷымкәа иуԥылоит. Иҟоуп ахаҳәқәа ҵызыӡәӡәаауа афактор. Даҽа факторгьы ыҟоуп – уи аӡы арацәара ауп.  Шәара саҵкьыс ижәдыруеит Аԥсны шаҟа ҳаиртә лышәшәақәа ҟало атәы – шықәсык ахь ҩба-хԥа миллиметр рҟынӡа.  Убас Кавказ аладатәи акаӡӷы аҿы лассы-лассы ӷәӷәала илеиуа аҳаиртә лышәшәақәа иабзоураны зқьышықәсақәа рыҩныҵҟа иҵаулаӡоу аҳаԥқәа  цәырҵуан. Иҭаҳҵаауа аҳаԥқәа рықәра – хә-миллион шықәса инареиҳаны ирхыҵуеит, урҭ Кавказ ашьхақәа активла аҿиара ианалага ицәырҵит», - ҳәа иҳәеит Геннади  Самохин.

Иара убасҵәҟьа урыстәылатәи аҵарауааи Аԥсны аекологиа азы Аҳәынҭқарратә Еилаки  ареспублика аҿы иахьазы зегь реиҳа иҵаулоуп ҳәа иԥхьаӡоу аҳаԥқәа хԥа – Крубер иҳаԥы, Вериовкин иҳаԥы, Москватәи аҳаԥы рыҭҵаара шымҩаԥырго иҳәеит.